Η βιταμίνη C ή L-ασκορβικό οξύ, είναι από τις πιο πολυσυζητημένες και γνωστές βιταμίνες για τις ευεργετικές ιδιότητες που παρέχει στον ανθρώπινο οργανισμό. Πρόκειται για μια υδατοδιαλυτή ουσία, που έχει χημική δομή υδατάνθρακα και λαμβάνει μέρος στις διαδικασίες του μεταβολισμού. O ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να τη συνθέσει λόγω απουσίας ενός ενζύμου και χρειάζεται να τη λαμβάνει καθημερινά από τη διατροφή του.
Η δύναμη της C στο δέρμα
Αποτελεί έναν ισχυρά αντιοξειδωτικό, αντιγηραντικό, αντι-ϊικό και αντι-παθογενετικό παράγοντα, ο οποίος συμβάλλει στην βέλτιστη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, του δέρματος και των μηχανισμών του οργανισμού. Το κανονικό δέρμα περιέχει ποσότητα βιταμίνης C σχεδόν όση και οι υπόλοιποι ιστοί και το πλάσμα. Τη συναντάμε στην επιδερμίδα και σε μεγαλύτερη συγκέντρωση στο κατώτερο στρώμα του δέρματος, ενώ μεταφέρεται στα κύτταρα μέσω της αιματικής κυκλοφορίας.
Το δέρμα υπόκειται σε αλλαγές που οφείλονται στη φυσική διαδικασία της γήρανσης σε επίπεδο κυτταρικό και δομικό. Η ενδογενής γήρανση επιταχύνεται από εξωτερικούς και εσωτερικούς παράγοντες, π.χ. UV ακτινοβολία, στρες, κακή διατροφή, κάπνισμα κ.α. Το δέρμα χαρακτηρίζεται από χαλάρωση, λεπτή επιδερμίδα, ωχρότητα, κηλίδες, ρυτίδες, ξηρότητα, απώλεια κολλαγόνου και λίπους, μειωμένη αιμάτωση και αναπλαστική ικανότητα. Ο βαθμός εξαρτάται από το γενετικό ιστορικό και από επίκτητους συντελεστές. Η βιταμίνη επεμβαίνει στη διαδικασία αυτή μέσω της διατροφής και της αισθητικής και δύναται να μειώσει την εμφάνιση των σημαδιών της γήρανσης, αναστρέφοντάς τη κατά ένα ποσοστό.
Η βιταμίνη C αποτελεί ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό που εξουδετερώνει την περίσσεια των ελευθέρων ριζών, οι οποίες προκαλούν οξειδωτικό στρες στον οργανισμό και το δέρμα. Οι οξειδωτικές δράσεις στα βασικά βιομόρια (λιπίδια, πρωτεΐνες, κυτταρικό και μιτοχονδριακό DNA) επιφέρουν βλάβες στη δομή τους και οδηγούν βαθμιαία σε κλινικά φαινόμενα και ασθένειες, ανάμεσα στις οποίες και πρόωρη γήρανση στο δέρμα.
Το κολλαγόνο και η ελαστίνη αποτελούν δομικές πρωτεϊνες που προάγουν την ελαστικότητα και τη σφριγηλότητα του δέρματος. Παράγονται από ειδικά κύτταρα στο χόριο, τους ινοβλάστες. Οι τύποι Ι και ΙΙΙ του κολλαγόνου, απαρτίζουν το 70-80% του χορίου. Μέσα στους ινοβλάστες παράγεται το προκολλαγόνο, όπου ειδικές πρωτεϊνάσες το μετατρέπουν σε τροποκολλαγόνο, του οποίου τα μόρια συνδέονται με ειδική διάταξη, σχηματίζοντας τις ίνες του κολλαγόνου. Η βιταμίνη C επιδρά ως συνεργατικός παράγοντας στην υδροξυλίωση αμινοξέων (προλίνη, λυσίνη), τα οποία σταθεροποιούν τη δομή των μορίων του κολλαγόνου. Βοηθά επίσης στη διατήρηση του υπάρχοντος κολλαγόνου και στην προστασία του από βλάβες, καθώς και στον ταχύτερο πολλαπλασιασμό των ινοβλαστών.
Οι ρυτίδες δημιουργούνται σταδιακά στα πλαίσια της εξελικτικής διαδικασίας της γήρανσης. Πρόκειται για αλλαγές στο κατώτερο στρώμα του δέρματος. Χαρακτηρίζονται από απώλεια κολλαγόνων και ελαστικών ινών και μεταβολή της χοριο-επιδερμικής ένωσης. Η βιταμίνη C μπορεί να καθυστερήσει την εμφάνιση των ρυτίδων και να βελτιώσει την υφή και την εικόνα του δέρματος μέσω της ενίσχυσης και προστασίας του κολλαγόνου και των κυττάρων.
Η βιταμίνη C, επίσης, ρυθμίζει και σταθεροποιεί την ενεργοποίηση του παράγοντα (HIF)-1, ενός μεταβολικού «αισθητήρα» που εμπλέκεται στην αναγέννηση των ιστών και την κυτταρική επιδιόρθωση.
Από όλες τις δράσεις της βιταμίνης στην υγεία του δέρματος η πιο σημαντική είναι εκείνη της επούλωσης. Η επούλωση αναπτύσσεται σε τρία βασικά στάδια: τη φλεγμονή, τη δημιουργία νέου ιστού και την τελειοποίηση της ανάπλασης. Σε όλα τα στάδια η βιταμίνη C δρα είτε ως πολέμια δύναμη, είτε ως «χτίστης». Στη φάση αυτή είναι απαραίτητη η διάθεση μεγάλων ποσοτήτων βιταμίνης C, ως διατροφικό συμπλήρωμα και τοπική εφαρμογή, λόγω της αυξημένης παραγωγής κολλαγόνου και της φλεγμονής στην πάσχουσα περιοχή.
Η βιταμίνη C φωτίζει τα μάτια! Η παθογένεια της εμφάνισης των μαύρων κύκλων κάτω από τα μάτια έχει να κάνει με τη φτωχή αιμάτωση, την υπερμελάγχρωση, καθώς και το μικρό πάχος του δέρματος της ευαίσθητης αυτής περιοχής. Επιστημονικές μέθοδοι εφαρμογής τοπικών σκευασμάτων 10% ασκορβικού νατρίου για έξι μήνες έδειξαν με μετρήσιμα αποτελέσματα πάχυνση του δέρματος κάτω από τα μάτια και βελτίωση στην υπερμελάγχρωση και το ερύθημα.
Η υπερέκθεση του δέρματος στη UV ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει έγκαυμα με φλεγμονώδεις αντιδράσεις με ερύθημα, οίδημα, τοπική αύξηση της θερμοκρασίας, μελάγχρωση, ανοσοκαταστολή και βλάβες εσωτερικά. Μακροπρόθεσμα, οδηγεί στην πρόωρη γήρανση και σε δερματικό καρκίνο. Η βιταμίνη C δρα φωτοπροστατευτικά, ως αντιοξειδωτικό ενάντια στις ελεύθερες ρίζες που δημιουργούνται από την ακτινοβολία και ως ασπίδα στη διατήρηση και παραγωγή του κολλαγόνου. Δεν αντικαθιστά τον αντιηλιακό δείκτη spf, αλλά αυξάνει την αντίσταση του δέρματος στις UV και προλαμβάνει την υπεροξείδωση των λιπιδίων της κεράτινης στιβάδας, προστατεύοντας τα κερατινοκύτταρα από απόπτωση.
Η βιταμίνη έχει την ικανότητα να δρα κατά των δυσχρωμιών, αποκαθιστώντας τη χρωματική ομοιομορφία και τη φωτεινότητα στην επιδερμίδα. Παράγωγα της βιταμίνης C μπορούν να μειώσουν τη σύνθεση της μελανίνης εφαρμόζοντας τοπικά για 6 εβδομάδες για τον αποχρωματισμό και τη βελτίωση της μελαγχρωματικής εικόνας.
Επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι η βιταμίνη C επηρεάζει τα επίπεδα υγρασίας στην επιδερμίδα και προλαμβάνει διαταραχές με ξηρότητα. Αρχικά, η βιταμίνη ενισχύει τη δομή της κεράτινης στιβάδας της επιδερμίδας, η οποία εμποδίζει τη διαδερμική απώλεια της υγρασίας. Συμβάλλει επίσης στη λειτουργικότητα του υδρολιπιδικού μανδύα, μια δομή η οποία διατηρεί την ισορροπία του νερού και των λιπιδίων στο δέρμα.
Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια χρόνια υποτροπιάζουσα φλεγμονή του δέρματος που χαρακτηρίζεται από ερυθηματώδεις βλατίδες με κνησμό και ξηρότητα. Η παθολογία έχει να κάνει με την ενεργοποίηση αυτοάνοσων ή αλλεργικών μηχανισμών και την κυτταρική δυσλειτουργία με επακόλουθο το “σπάσιμο” του λιπιδικού φραγμού. Η συστηματική λήψη ικανοποιητικών δόσεων βιταμίνης C βελτιώνει σημαντικά τη δομή και τη λειτουργικότητα της κεράτινης στιβάδας, ανακουφίζοντας τα συμπτώματα.
Συμπτώματα της έλλειψης βιταμίνης C
Η έλλειψη της βιταμίνης C συνδέεται με τη μειωμένη λειτουργία βασικών μηχανισμών στο δέρμα, όπως, φτωχή επούλωση τραυμάτων, ατελή μορφολογία του συνδετικού ιστού και πάχυνση της κεράτινης στιβάδας. Το δέρμα δείχνει κουρασμένο, θαμπό με τάση για ξηρότητα, πανάδες, χαλάρωση και ρυτίδες. Εχθροί της βιταμίνης C είναι το οξειδωτικό στρες, το κάπνισμα, το αλκοολ και κάποιες ουσίες όπως η ασπιρίνη, τα κορτικοειδή κ.α.
Οπλιστείτε με βιταμίνη C
- Ο κύριος προμηθευτής των θρεπτικών συστατικών του οργανισμού και του δέρματος είναι φυσικά η διατροφή. Όσο πιο προσεγμένη διατροφικά και πλήρης ενεργειακά και θρεπτικά είναι, τόσο καλύτερα τα επίπεδα υγείας, ευεξίας και ομορφιάς στο σώμα μας. Οι υψηλότερες σε βιταμίνη C διατροφικές πηγές είναι: παπαγια, φράουλες, πορτοκάλια, γκρέιπφρουτ, λεμόνια, ακτινίδια, βατόμουρα, σπανάκι, πιπεριές, μπρόκολο κ.α. Χρειαζόμαστε 4-5 μερίδες ημερησίως για υγεία και λάμψη στο δέρμα.
· Καθημερινά το σώμα χρειάζεται μεγάλες ποσότητες τροφίμων για να καλύψει επαρκώς τις ημερήσιες ανάγκες του σε συστατικά, κάτι που θεωρείται πρακτικά αδύνατο. Έτσι, καθίσταται η ανάγκη της λήψης συμπληρωμάτων διατροφής. Η ενισχυμένη δράση τους και ειδικά η λιποσωμιακή μορφή της βιταμίνης C βοηθά το δέρμα να ανακτήσει τη χαμένη του ενέργεια και λάμψη, ενώ παράλληλα υποστηρίζεται η δομή του και αντιστέκεται καλύτερα στο χρόνο. Σε γενικές γραμμές η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης είναι 2-3 γραμμάρια.
· H βιταμίνη C είναι ιδιαίτερα αγαπητή στον κόσμο της ομορφιάς και βρίσκει πολλές αισθητικές εφαρμογές μέσω δερμοσκευασμάτων και θεραπειών για την αντιμετώπιση των μελαγχρωματικών βλαβών, των μαύρων κύκλων, της θαμπής και κουρασμένης όψης και για την πρόληψη της γήρανσης. Επιπλέον, η ιατρική αισθητική χρησιμοποιεί τη βιταμίνη με τη μεσοθεραπεία για την ενίσχυση των μηχανισμών και την καταπολέμηση δερματικών «ανησυχιών».
Συμβουλές για τη χρήση της βιταμίνης C
· Βεβαιωθείτε ότι δεν έχετε κάποια αλλεργία, ευαισθησία στο δέρμα ή αντένδειξη στη βιταμίνη.
· Επιλέξτε σερουμ ή κρέμες σε ποσοστό βιταμίνης 10-20%. Μικρότερο ποσοστό ίσως να μην έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα και το μεγαλύτερο θα σας δημιουργήσει ερεθισμό στο δέρμα.
· Εφαρμόστε μετά τον καθαρισμό. Δοκιμάστε αρχικά το προϊόν σε μια μικρή περιοχή στο δέρμα, πχ. στο εσωτερικό του καρπού για τυχόν ερεθισμούς και αλλεργίες πριν το εφαρμόσετε στο πρόσωπο.
· Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με τους συνδυασμούς. Εάν κάνετε επεμβατικές θεραπείες σε κάποιο κέντρο συμβουλευτείτε τους ειδικούς για παράλληλη χρήση της βιταμίνης.
· Προσοχή στην έκθεση στον ήλιο όταν φοράτε τη βιταμίνη και ιδιαίτερα τους ζεστούς μήνες. Τα περισσότερα σκευάσματα δεν εφαρμόζονται το καλοκαίρι λόγω φωτο-αντίδρασης στο δέρμα.
· Η βιταμίνη C είναι ευαίσθητη στο φως και τον αέρα γι’ αυτό χρειάζεται να την αποθηκεύουμε σε χώρους σκιερούς με μέτρια θερμοκρασία και χωρίς υγρασία για τη γενικότερη προστασία του προϊόντος.
Της Δήμητρας Τσαντίδου, Αισθητικού- Συμβούλου Ευεξίας
