Όλοι μας, σε διάφορα στάδια της ζωής μας, περάσαμε στρεσογόνες-πιεστικές καταστάσεις, χάσαμε πρόσωπα που αγαπούσαμε, βιώσαμε τραυματικές εμπειρίες που μας σημάδεψαν. Είναι όλα τα παραπάνω τελικά που θρέφουν τα αυτοάνοσα νοσήματα. Κάποιοι από εμάς κατάφεραν να διαχειριστούν τις καταστάσεις αυτές χωρίς να επηρεαστεί η υγεία τους. Κάποιοι άλλοι ήταν περισσότερο άτυχοι με αποτέλεσμα να παρουσιάσουν αυτοάνοσο νόσημα.
Ο κύριος Θανάσης Τζιούφας, Καθηγητής Παθολογίας- Ανοσολογίας και Διευθυντής της Κλινικής Παθολογικής Φυσιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, μας λέει: «Αυτοάνοσο είναι το νόσημα στο οποίο το σύστημα που μας προφυλάσσει από τα ξένα μικρόβια και τους ιούς, δηλαδή το αμυντικό μας σύστημα, επιτίθεται κατά του ίδιου του οργανισμού μας». Θυροειδίτιδα Hashimoto, νόσος Graves (βασική αιτία του υπερθυρεοειδισμού), σκλήρυνση κατά πλάκας, διαβήτης τύπου 1, ψωρίαση, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, λεύκη, ελκώδης κολίτιδα, κοιλιοκάκη, ρευματειδής αρθρίτιδα είναι τα πιο γνωστά αυτοάνοσα νοσήματα που έχουν αναγνωριστεί μέχρι σήμερα, ενώ οι έρευνες μιλάνε για τουλάχιστον 80 τύπους αυτοάνοσων νοσημάτων, με το σύνολο του πληθυσμού που εμφανίζει κάποια αυτοάνοση διαταραχή να ξεπερνά το 7%.
Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε από Πανεπιστήμια στη Σουηδία πρόσφατα διαπιστώθηκε ακόμα μια φορά κάτι που μας ήταν ήδη γνωστό, η άμεση συσχέτιση των αυτοάνοσων νοσημάτων με το στρες. Άνθρωποι που είχαν βιώσει μετατραυματικό στρες (σοβαρό στρες μετά από απώλεια αγαπημένου προσώπου, χωρισμό, φυσική καταστροφή, απώλεια εργασίας, οικονομική καταστροφή ή έκθεση σε βία κλπ) ή είχαν άλλες ψυχικές διαταραχές, εμφάνισαν μεγαλύτερο κίνδυνο για αυτοάνοσο νόσημα. Μάλιστα ο κίνδυνος παρουσιαζόταν αυξημένος κατά 36%! Επίσης η ίδια έρευνα επισημαίνει ότι περίπου ένας άνθρωπος στους εκατό που έχουν υποστεί έντονο στρες αναπτύσσει κάθε χρόνο κάποιο αυτοάνοσο νόσημα. Το σίγουρο είναι ότι ένα σοβαρό ή παρατεταμένο για μεγάλο χρονικό διάστημα στρες απορρυθμίζει τον οργανισμό, με απρόβλεπτες συνέπειες, ενώ τονίζει ότι τα άτομα νεότερης ηλικίας αποδεικνύονται πιο ευάλωτα στο στρες και κατά προέκταση στις αυτοάνοσες παθήσεις.
Πολλές φορές οι γιατροί μην καταφέρνοντας να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα του αυτοάνοσου νοσήματος, καταφεύγουν σε φάρμακα που μπορεί προσωρινά να βελτιώσουν την εικόνα του ασθενή, αλλά σταδιακά το πρόβλημα ξαναγυρίζει και πιο έντονο. Πολλοί γιατροί δε σε αρχικό στάδιο καταφεύγουν στην κορτιζόνη Όμως αυτό θέλει πολλή προσοχή, αφού οι παρενέργειές της είναι σοβαρές. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις επιλέγουν την ανοσοκαταστολή, χειροτερεύοντας τα πράγματα, μιας και αποδυναμώνεται επικίνδυνα η άμυνα του οργανισμού. Είναι πολύ σημαντικό ο γιατρός να έχει την κατάλληλη εμπειρία, ώστε να καταφέρει να κάνει την κατάλληλη διάγνωση και φυσικά να μην αγνοεί τον ρόλο της ψυχολογίας στην έξαρση του αυτοάνοσου νοσήματος.
Γι΄ αυτό ο κ. Τζιούφας επισημαίνει ότι «κλειδί» είναι η έγκαιρη διάγνωση. Δεν αρκεί κάποιος να είναι καλός ρευματολόγος, πρέπει να είναι καλός παθολόγος και να γνωρίζει και τα άλλα συστήματα του οργανισμού. Να έχει επιπλέον καλή επαφή με τον ασθενή, μέσα από μία ουσιαστική σχέση και επικοινωνία. Είναι σημαντικό να ξέρει ο ασθενής ότι ο γιατρός είναι δίπλα του.
Ο καθηγητής κ.Τζιούφας συνεχίζει: «Τα αυτοάνοσα χωρίζονται σε 2 κατηγορίες. Αυτά που προσβάλλουν ένα όργανο, όπως η θυρεοειδιτιδα Hashimoto που προσβάλλει τον θυρεοειδή ή ο διαβήτης των παιδιών που προσβάλλει το πάγκρεας και τα συστηματικά αυτοάνοσα, όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η σκλήρυνση κατά πλάκας, οι αγγειίτιδες (προσβάλλουν τα όργανα του σώματος, όπως τα νεφρά κλπ). Τα αυτοάνοσα έχουν 3 χαρακτηριστικά. Είναι χρόνια, έχουν εξάρσεις και υφέσεις και μπορεί να εμφανίζουν επικαλυπτόμενες εικόνες.
Να τονίσω εδώ ότι οι έρευνες έδειξαν πως το ανοσολογικό σύστημα δεν δυσλειτουργεί αλλά απεναντίας υπερλειτουργεί και στρέφεται κατά των ίδιων των κυττάρων του οργανισμού.
Πώς παραπλανούνται οι «στρατιώτες» του ανοσοποιητικού
Σκεφτείτε έναν κεντρικό υπολογιστή, συνδεδεμένο με κάμερες και επιφορτισμένο να αναλαμβάνει τη φύλαξη ενός κτιρίου. Ο καθένας που μπαίνει μέσα στο κτίριο, αναγνωρίζεται από αυτόν τον υπολογιστή, «καρτελοποιείται» και καταχωρείται σε έναν κατάλογο, μαζί με όλα τα χαρακτηριστικά του. Εάν κάποιος θέλει να κάνει κακό ή να κλέψει, τότε στέλνει τους φύλακες του κτιρίου να τον απωθήσουν. Μπορεί να σας φαίνεται λίγο απλοϊκό το παράδειγμα, όμως κάπως έτσι ενεργεί και το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Εντοπίζει και καταγράφει τους εχθρικούς μικροοργανισμούς με έναν τρόπο αρκετά πολύπλοκο, «διαβάζει» τις χημικές ενώσεις στο περίβλημά των οργανισμών αυτών και δημιουργεί για κάθε έναν το αντίστοιχο αντίσωμα, φτιάχνοντας έτσι μια βάση δεδομένων, με τις ταυτότητες των «εχθρών». Έτσι λοιπόν, όταν οι στρατιώτες του ανοσοποιητικού συναντήσουν έναν ταυτοποιημένο εχθρό, του επιτίθενται και τον καταστρέφουν (τα εμβόλια δημιουργήθηκαν με αυτήν τη λογική).
Δυστυχώς όμως ο οργανισμός μας δεν δουλεύει πάντα σωστά. Όταν υπάρχει αυτοάνοσο νόσημα, οι στρατιώτες του ανοσοποιητικού μας επιτίθενται κατά των ίδιων των κυττάρων ή των οργάνων του σώματός μας. Και αυτό συμβαίνει γιατί στους ιούς ή τα βακτηρίδια στο περίβλημα που έχουν για να προστατεύονται, υπάρχουν χημικές ενώσεις που μοιάζουν με χημικές ενώσεις διαφόρων κυττάρων του οργανισμού. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα έτσι αναγνωρίζει ως εχθρούς και αυτά ακριβώς τα κύτταρα, που τυχαίνει να μοιάζουν με τα εχθρικά και στέλνει τους στρατιώτες του να τα καταστρέψουν, θεωρώντας τα εισβολείς.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι όταν ο αμυντικός μηχανισμός που είναι επιφορτισμένος με την άμυνα του οργανισμού μας, γίνεται εχθρός, τότε είναι πολύ δύσκολο για το σώμα μας να αμυνθεί σε μια τέτοια επίθεση. Γι’ αυτό οι αυτοάνοσες ασθένειες είναι τόσο καταστροφικές και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν.
Από τη στιγμή που εμφανίζεται ένα αυτοάνοσο, ο ασθενής πρέπει να ξέρει ότι θα ζει με αυτό την υπόλοιπη ζωή του. Δηλαδή από τη στιγμή που ενεργοποιείται ο γενετικός διακόπτης, δεν απενεργοποιείται ξανά. Εγώ θα έλεγα –και από προσωπική εμπειρία- ότι είναι στο χέρι μας να κρατάμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα υγιές αλλά και σε περίπτωση που έχει προσβάλει τον οργανισμό μας κάποιο αυτοάνοσο, πρέπει να παλέψουμε για την αναστροφή της νόσου.
Εδώ να σημειώσουμε ότι η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην ανοσολογική λειτουργία. Το πολύ φαγητό, η κακή ποιότητα, τα πολλά γλυκά, αλλά και ο υποσιτισμός κατά τον οποίο λείπουν από τη διατροφή απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, επηρεάζουν αρνητικά τον τρόπο που λειτουργεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα και όχι μόνο από τη στιγμή που γεννιόμαστε αλλά και από τη στιγμή που το έμβρυο βρίσκεται στην κοιλιά της μητέρας του, ενώ αντιθέτως η σωστή διατροφή δημιουργεί ένα υγιές ανοσοποιητικό. Γι’ αυτό λοιπόν η συχνή αποτοξίνωση ( και νηστεία), η μεγάλη κατανάλωση πράσινων λαχανικών και φρούτων, η αποφυγή της ζάχαρης, της γλουτένης, του ραφιναρισμένου αλατιού και γενικότερα μια σωστή και υγιεινή διατροφή και φυσικά η διαχείριση του άγχους (για όσους δεν τα καταφέρνουν υπάρχει και ο διαλογισμός η γιόγκα και άλλα) βοηθούν στο να έχουμε ένα υγιές και δυνατό ανοσοποιητικό.
Η συμβολή της ομοιοπαθητικής
Μια από τις βασικές αρχές της ομοιοπαθητικής είναι ότι σώμα και ψυχή αλληλοεπηρεάζονται και αλληλεξαρτώνται. Άρα όταν η ψυχή νοσήσει, νοσεί και το σώμα. Η ομοιοπαθητική βελτιώνει σημαντικά τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και έχει σαν στόχο να τονώσει και την ψυχολογία του ασθενούς. Σύμφωνα με κλινικές μελέτες η ομοιοπαθητική μπορεί να προσφέρει μία πολύ καλή συμπληρωματική θεραπευτική επιλογή.
* Αυτό το άρθρο γράφτηκε με την ευκαιρία της ίδρυσης του πρώτου Κέντρου Εμπειρογνωμοσύνης Αυτοάνοσων και Αντιφλεγμωνοδών Νοσημάτων στην Ελλάδα που στεγάζεται στο Λαϊκό Νοσοκομείο. Είναι ένα Κέντρο, το οποίο χρειαζόταν η χώρα μας στον πόλεμο απέναντι στα αυτοάνοσα νοσήματα.
Του Αλέξανδρου Λαλάκου
