Αυτό είναι το ψυχόδραμα! Αναστασία Γκολέμα

Της Γεωργίας Μεγαρίτη, σύμβουλος ευζωίας, συγγραφέας

“Σειρά σου τώρα...

Χωρίς φώτα, χωρίς σκηνικά και θεατές,

να παίξεις τον εαυτό σου.” Αυτό είναι το ψυχόδραμα!

Από προσωπική εμπειρία, καθώς συμμετείχα ένα χρονικό διάστημα σε ομάδες ψυχοδράματος, δεν θα μπορούσα να βρω καλύτερη εισαγωγή για αυτό που μου έδωσε και με έκανε να νιώσω το ψυχοδράμα ως θεραπευτική προσέγγιση και ως πράξη ζωής.

Τα λόγια του ίδιου του δημιουργού και ψυχιάτρου Jacob Levy Moreno (1889-1974) εξάλλου επιβεβαιώνουν την παραπάνω προσωπική μου εμπειρία αναφέροντας:

“Ο «πρωταγωνιστής» καλείται να είναι ο εαυτός του πάνω στη σκηνή και να αναπαριστάνει το δικό του προσωπικό κόσμο. Καλείται να είναι ο εαυτός του, και όχι ένας ηθοποιός, καθώς ο ηθοποιός πάνω στη σκηνή είναι εξαναγκασμένος να θυσιάσει τον δικό του προσωπικό εαυτό για το ρόλο που θα του επιβάλλει ένας θεατρικός συγγραφέας… Κανείς δεν γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του από ό, τι ο ίδιος ο εαυτός του.»

Τα υπόλοιπα τα αφήνω στην ειδική, τη ψυχοδραματίστρια Αναστασία Γκολέμα, την οποία καλωσορίζω και είναι πλέον η αρμόδια τόσο να μας αναλύσει σε βάθος όσο και να μας κατατοπίσει σε αυτό τον υπέροχο κόσμο του ψυχοδράματος.

Αναστασία σε ευχαριστώ για την συνάντηση μας. Ας ξεκινήσουμε αυτήν τη ψυχοδραματιστική “βουτια” με το να μας βοηθήσεις να κατανοήσουμε τι είναι το ψυχόδραμα από την πλευρά του ψυχοδραματιστή και τι από την πλευρά του θεραπευόμενου;

Το ψυχόδραμα αποτελεί την πρώτη μορφή ομαδικής ψυχοθεραπείας που ανακάλυψε ο Jacob Levy Moreno ήδη από το 1920. Είναι μια αυτογνωσιακή-ψυχοθεραπευτική μέθοδος που χρησιμοποιεί τους όρους και τα εργαλεία της σκηνής όπως τον πρωταγωνιστή, τους ρόλους, την εκδραμάτιση και βοηθάει τους συμμετέχοντες να αναπαραστήσουν συγκρούσεις, όνειρα, επιθυμίες δρώντας επί σκηνής, δημιουργώντας, μεταφέροντας τα ψυχικά τους τοπία στον έξω σκηνικό χώρο, ώστε να παρατηρήσουν μέσα από αυτήν την συμβολοποίηση τα δυσλειτουργικά ψυχικά τους μοτίβα και να τα μεταμορφώσουν ποιητικά χρησιμοποιώντας ως μέσον την φαντασία και την καλλιτεχνία τους.

Το ψυχόδραμα είναι μια ποιητική θεραπευτική μέθοδος που βοηθάει τους ανθρώπους, όταν οι δυσκολίες τους έχουν κάνει να ξεχάσουν να ονειρεύονται, ώστε να μπορέσουν να ονειρευτούν ξανά.   

Ποια η διαφορά με την λεγόμενη Δραματοθεραπεία;

Εδώ μπαίνουμε μέσα σε μια μεγάλη συζήτηση που υπάρχει εδώ και πολλές δεκαετίες στον χώρο των θεραπειών μέσω τέχνης. Προσωπικά ονομάζω το Ψυχόδραμα την «μαμά» τεχνική μιας και είναι μεγαλύτερη σε ηλικία από πολλές άλλες προσεγγίσεις που δανείστηκαν ψυχοδραματικές τεχνικές και τις αφομοίωσαν στην φιλοσοφία τους όπως η άδεια καρέκλα στην Gestalt ή οι αλλαγές ρόλων στην Γνωστικοσυμπεριφορική ή οι εκδραματίσεις στην  Εκφραστική θεραπεία κ.α.

Στην Δραματοθεραπεία οι συμμετέχοντες αναφερόμενοι σε ιστορίες που προέρχονται από την μυθολογία, το θέατρο, την ιστορία κλπ χρησιμοποιούν διάφορους ρόλους μέσα από τις ιστορίες αυτές και  ερμηνεύουν σκηνικά ένα μέρος τους, βιώνοντας κάποιον ήρωα αλλά και τον κόσμο του, κάνοντας αναγωγές στην δική τους ζωή, μαθαίνοντας μέσα από τα μάτια του τον εαυτό τους, αγκαλιάζοντας  νέες οπτικές του χαρακτήρα τους.  Στην Δραματοθεραπεία εκδραματίζουμε ιστορίες και παίζουμε τους ρόλους επί σκηνής βιώνοντας, παρατηρώντας και μαθαίνοντας κατά κύριο λόγο μέσα από το παιχνίδι, τις τελετουργίες, την σύγκρουση, την κάθαρση, την απόσταση κ.α.

Για μένα η Δραματοθεραπεία όπως την έχω μελετήσει και βιώσει είναι μια οριζόντια τέχνη ενώ όταν μιλάμε για Ψυχόδραμα υπάρχει μια καθετότητα που είναι δύσκολο να την κατανοήσει κανείς εάν δεν βιώσει την ψυχοδραματική διαδικασία. Στο Ψυχόδραμα επικεντρωνόμαστε πρωτίστως σε εικόνες εσωτερικευμένες, που προέρχονται από την δική μας ζωή, δημιουργώντας αναπαραστάσεις εστιάζοντας στην εσωτερική μας θεατρική σκηνή και σε εικόνες οι οποίες ενυπάρχουν ασυνείδητα και εμείς θέλουμε μέσα από τη συμβολοποίηση να τις εκφράσουμε στη θεατρική σκηνή.

Έτσι μπορεί να χρησιμοποιήσουμε κάποιες άλλες ιστορίες ως μεταφορές αλλά η βασικότερη επικέντρωση είναι στις δικές μας ιστορίες και στις δικές μας εικόνες σε σχέση με την εκδραμάτιση. Μπορεί να χρησιμοποιήσουμε μύθους ή ιστορίες αλλά δεν είναι πάντα απαραίτητο. Μέσα από τα χρόνια που αγαπώ ενεργά το Ψυχόδραμα εξασκώντας το, νιώθοντας τις τεχνικές σε όλα τα επίπεδα θεραπευτικό, ενεργειακό και πνευματικό θα το χαρακτήριζα ως μια “κάθετη ψυχική εγχείρηση” αν μπορούσα να χρησιμοποιήσω αυτή την μεταφορά για να αποδώσω το μυσταγωγικό και τελετουργικό του χαρακτήρος του αλλά συγχρόνως και το ριζοσπαστικά ανατρεπτικό του ύφος.

Στο ψυχόδραμα μπορούμε να μετακινηθούμε μέσα στη γραμμή του χρόνου της ζωής μας στο βαθύ παρελθόν αλλά και στο πολύ μακρινό μέλλον φέρνοντας τα με έναν ποιητικό τρόπο στο εδώ και τώρα, βλέποντας τα με τον μεγεθυντικό φακό της σκηνής, που απο την Αρχαία Ελλάδα γνωρίζουμε την Θειότητά της. Άλλη μία ειδοποιός διαφορά είναι ότι για να έχουμε ψυχόδραμα χρειάζεται απαραίτητα να περάσουμε μέσα από ένα ζέσταμα από μία εκδραμάτιση κι ένα μοιρασμα, μία διαδικασία που με κάποιον τρόπο για την δραματοθεραπεία είναι ικανή αλλά όχι αναγκαία.

Η δραματοθεραπεία χρησιμοποιεί διάσπαρτα ψυχοδραματικές τεχνικές που τις έχει βαφτίσει δραματοθεραπευτικές όπως η εναλλαγή των ρόλων, όπως το καθρέφτισμα,  την τεχνική του σωσία, τον χορό, το μονόλογο και τα λοιπά αλλά νομίζω ότι για να νιώσει κανείς τις ομοιότητες και τις διαφορές όπως προανέφερα χρειάζεται να περάσει από αρκετές συνεδρίες τόσο Δραματοθεραπείας όσο και Ψυχοδράματος δημιουργώντας μια δική του άποψη μέσα από το βίωμα.

Βεβαίως ένας Δραματοθεραπευτής θα υποστήριζε ίσως το αντίθετο, μιας και δεν είναι σπάνιο ο καθένας να υποστηρίζει ότι αυτό που κάνει είναι το αυθεντικότερο και το καλύτερο. Σε κάθε περίπτωση μπορώ να εξομολογηθώ ότι εμένα με εμπνέουν αμφότερα και χρησιμοποιώ και τις δύο τεχνικές αλλά χαίρομαι ιδιαιτέρως που η πορεία μου ξεκίνησε με το ψυχόδραμα, που θεωρώ πως μου ταιριάζει περισσότερο και σαν ιδιοσυγκρασία, παρ ότι μου αρέσει να διανθίζω την σκηνική μου δουλειά και με κάθε άλλη προσέγγιση που προσθέτω μελετώντας ασταμάτητα τα περι εαυτού και ψυχής.

Που απευθύνεται; Ποιος και γιατί να ξεκινήσει αυτήν την θεραπευτική προσέγγιση, Το ψυχόδραμα είναι για όλους;

Το ψυχόδραμα ανήκει στις βιωματικές θεραπευτικές μεθόδους και θεωρητικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλους τους ενήλικες και στα παιδιά. Η μέθοδος αυτή δημιουργήθηκε από το Μoreno ο οποίος το πρωί ήταν η ψυχίατρος και το βράδυ σκηνοθέτης και έτσι σπερματικά φέρει μέσα στο DNA της την σύμπτυξη δύο χώρων της ψυχιατρικής και του θεάτρου.

Ο Moreno εξερευνούσε θεατρικές τεχνικές που τις έκανε πρόβα το βράδυ με την θεατρική  του ομάδα και το πρωι της χρησιμοποιούσε με τους ψυχωτικούς ασθενείς του  στην κλινική που δούλευε και μέσα από αυτή την αλληλεπίδραση ανακάλυψε πόσο πιο λειτουργικοί γίνονταν παίζοντας και εναλλάσσοντας διάφορους ρόλους που πηγάζουν μέσα από αυτά που βιώνανε.

Η ερώτηση του αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το ψυχόδραμα σε όλους είναι πολύ γενική και θα μπορούσαμε να πούμε πως τίποτα δεν είναι αυστηρά για όλους διότι τα πράγματα είναι σχετικά όπως έχει πει κι ο αγαπημένος μας Αλβέρτος Αινσταιν. Μέσα στη ροή και στη σχετικότητα των πραγμάτων κάθε φορά θεωρώ πως χρειάζεται να αναρωτιόμαστε εξειδικευμένα πάνω στην κάθε περίπτωση λαμβάνοντας υπόψη μας όσες περισσότερες παραμέτρους μπορούμε την δεδομένη στιγμή.

Σίγουρα όμως για να κλείσω με μία θετική πινελιά, το ψυχόδραμα μπορεί να αγκαλιάσει μία τεράστια γκάμα ανθρώπων και μέσα από τα πολύχρωμα εργαλεία του να χαρίσει επιγνώσεις και ανακούφιση και να βοηθήσει τους ανθρώπους να συντονιστούν με την πραγματική τους ουσία, κάνοντας δημιουργικές κινήσεις για να αφαιρέσουν τα επίκτητα που τους τυραννούν.

Οποιαδήποτε άλλη χωρίς διαφοροποίηση, διότι για να κρίνουμε τη δραστικότητά της χρειάζεται να λάβουμε υπόψη μας πάρα πολλούς παράγοντες όπως την ιδιαιτερότητα του κάθε ατόμου, τον θεραπευτή, το πλαίσιο, την εποχή κ.λ.π και παρότι οι έρευνες λένε ότι κάθε θεραπευτική προσέγγιση είναι το ίδιο ισχυρή με 

Πόσο διαδεδομένο είναι στη χώρα μας; Πόσο εύκολα μπορεί κάποιος να συμμετέχει και να βρει ψυχοδραματιστές στην Ελλάδα;

Το Ψυχόδραμα στη χώρα μας δυστυχώς δεν είναι τόσο διαδεδομένο όσο είναι η Δραματοθεραπεία παρόλα αυτά υπάρχει, συμβαίνει και διδάσκεται στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη εδώ και αρκετές δεκαετίες.

Στις μέρες μας είναι πάρα πολύ εύκολο να βρει κανείς ψυχοδραματιστές κυρίως μέσα από το διαδίκτυο κάτι το οποίο ισχύει πια για όλα τα επαγγέλματα. Δυστυχώς καθώς διανύουμε αυτήν την μεταμοντέρνα εποχή θα έλεγα πως η χώρα μας, όπως και άλλες χώρες, φαίνεται να περνάει κάποιο σοβαρό μετατραυματικό στρες προφανώς από τις διάφορες αναταραχές που έχει βιώσει σε ιστορικό, πολιτικό, οικονομικό επίπεδο τις προηγούμενες δεκαετίες και αναγνωρίζω ένα δυνατό καθρέφτισμα συγκρούσεων και διχασμών και στον χώρο του ψυχοδράματος.

Είμαστε αρκετοί, σκόρπιοι και υπάρχει μια ασυνείδητη κουλτούρα του να κοιτάμε αλλού θα έλεγα. Φέτος μετά από πολλά χρόνια επιτέλους έχουμε συσπειρωθεί, μετά από δική μου προτροπή και τεράστια προσπάθεια, για να δημιουργήσουμε ένα σωματείο ψυχοδράματος, που όπως φαίνεται ήρθε για να μείνει και να αποτελέσει την εστία όλων μας που αγαπήσαμε, σπουδάσαμε και εξασκούμε το ψυχόδραμα.

Μέσα στους επόμενους μήνες λοιπόν θα είναι ακόμη πιο εύκολο να μας βρείτε μιας και δουλεύουμε ενωτικά για να συμπεριλάβουμε όσους περισσότερους ψυχοδραματιστές μπορούμε στην οικογένειά μας. Η χαρά είναι μεγάλη και θεωρώ πως αυτή είναι μια θεραπευτική κίνηση τόσο για την κοινότητά μας όσο και για την κοινωνία μας.   

Ποια στάδια εκπαίδευσης πρέπει να ακολουθήσει κάποιος για να ενταχθεί στην ομάδα των ψυχοδραματιστών - θεραπευτών. Απαιτείται κάποια προηγούμενη κατάρτιση ή βάση πχ να είναι ψυχολόγος;

Θεωρητικά και τυπικά όταν θέλει κανείς να ασχοληθεί με την ψυχική υγεία καλό θα ήταν να έχει ασχοληθεί πριν με σπουδές ψυχολογίας. Αν και η ιστορία μας προδίδει καθώς πολλοί άνθρωποι, που υπήρξαν σπουδαίοι θεραπευτές και ψυχοδραματιστές, δεν είχαν περάσει από σπουδές ψυχολογίας, παρά μόνο σπουδές ψυχοδράματος, ας δούμε την εξαιρετική ψυχοδραματίστρια, δασκάλα ψυχοδράματος και συγγραφέα βιβλίων ψυχοδράματος Zerka Morenο.

Ας μην ξεχνάμε πως μόνο τα τελευταία εκατό χρόνια η ψυχολογία αποσπαστηκε απο την φιλοσοφία και θεωρείται ξεχωριστή επιστήμη. Παρόλα αυτά, προσωπικά θεωρώ  πως όταν εμβαθύνουμε σε κάτι είναι καλό να το κάνουμε όσο καλύτερα και αρτιότερα μπορούμε σε σχέση με το κοινωνικό πλαίσιο που υφίσταται στον κάθε τόπο, την κάθε εποχή. Στις μέρες μας, στην κάθε χώρα υπάρχει ένα διαφορετικό πλαίσιο, σε κάποιες χώρες το πλαίσιο είναι πιο αυστηρό και σε κάποιες πιο χαλαρό.

Στη δική μας χώρα η ψυχοθεραπεία δεν είναι κατοχυρωμένο επάγγελμα. Πολλοί άνθρωποι τελειώνουν την τετραετή  ψυχοθεραπευτική προσέγγιση και θεωρητικά μπορούν μετά να εργαστούν ως ψυχοδραματιστές - σύμβουλοι ψυχικής υγείας φυσικά με συνεχόμενη θεραπεία, εκπαίδευση και εποπτεία. Οταν κανείς δεσμεύεται με κάτι, το ζεσταμά του μεγαλώνει όπως λέμε και εμείς στο ψυχόδραμα και η δημιουργικότητα του αυξάνεται, συνεπώς το να διευρύνει τις γνώσεις του ειναι κατι που συμβαινει οργανικά και προκύπτει ως παράγωγο της σχέσης αγάπης με το αντικείμενό του.

Πολλοί ξεκίνησαν για να κάνουν ψυχόδραμα και τελικά κατέληξαν να τελειώσουν και την ψυχολογία που δεν είναι και κάτι τόσο δύσκολο μιας και ο τόπος είναι γεμάτος από πανεπιστήμια. Αν κάποιος δεν έχει παρεμφερείς σπουδές στο παρελθόν του και θέλει μόνο να τελειώσει τα τέσσερα χρόνια της ψυχοδραματικής προσέγγισης τότε θα μπορεί να είναι ψυχοδραματιστής-συντονιστής ομάδας κατά  τα κριτήρια της Federation of Psychodrama Training Organisations και θα χρειαστεί να αναλογιστεί πώς θα μπορούσε να το χρησιμοποιήσει δημιουργικά στην κοινωνία συνδυάζοντάς το με τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις και σπουδές του.

Θεωρείτε ότι είναι επαρκές κάποιος να αναζητήσει θεραπεία μέσω του ψυχοδράματος ή θα πρέπει να συνδυαστεί και με άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Είναι μια προσέγγιση που είναι πιο αποδοτική σε ατομικό ή ομαδικό επίπεδο;

Το απόγειο του ψυχοδράματος είναι η ομάδα πρόκειται περί μία ομαδικής ψυχοθεραπείας μέσα στην ομάδα όπου κανείς έχει την ευκαιρία να βιώσει πολλαπλές σχέσεις, να βιώσει και να μελετήσει τον τρόπο με τον οποίο σχετίζεται με τα διαφορετικά άτομα, τους διαφορετικούς ψυχικούς του ρόλους που τους εκπροσωπεί το κάθε μέλος της ομάδας, έχει την ευκαιρία να γίνει θεραπευτής και συγχρόνως θεραπευόμενος και να λάβει την θεραπευτικότητα που έχουν να του προσφέρουν οι ποικίλες σχέσεις όπως επίσης  να μεταμορφώσει τον τρόπο που σχετίζεται αναπτύσσοντας τον αυθορμητισμό  και την δημιουργικότητά του.

Σίγουρα το Ψυχόδραμα γίνεται και σε ατομικό επίπεδο ένας προς έναν με την χρήση συμβολικών προβολικών αντικειμένων που αναπαριστούν σκηνικά όλους τους υπό μελέτη ρόλους. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο συντονιστής είναι αυτός που μπορεί να βοηθήσει καθώς μπαινοβγαίνει ως βοηθητικό εγώ μέσα στους ρόλους κατά τη διάρκεια της εκδραμάτισης και συγχρόνως, έχοντας ανεπτυγμένη τη δεξιότητα να βγαίνει όποτε χρειάζεται από τη δράση και να συνεχίζει να συντονίζει τον πελάτη και πρωταγωνιστή του δράματος.

Αυτό που λέμε συχνά στους ανθρώπους που φοβούνται να μπούν σε ομάδα είναι πως “η μαμά σε γεννάει, σε μεγαλώνει σου μαθαίνει τα βασικά και μετά σε στέλνει σχολείο” η ομάδα λοιπόν είναι αυτό το σχολείο. Οσο για τον αν είναι επαρκές ως ψυχοθεραπεία είναι κι αυτό σχετικό και για να σας απαντήσω χρειάζεται να γνωρίζω σε ποιον ή ποιους αναφέρεστε.

Για κάποιον μπορεί να είναι πολύ θεραπευτικό για κάποιον άλλον καθόλο,  για κάποιον τρίτο μπορεί να είναι θεραπευτικό σε συνδυασμό με κάτι άλλο και για κάποιον άλλον μπορεί να κάνει θαύματα από μόνο του. Ολα σχετικά όπως προείπαμε! 

Περιγράψτε μας μια τεχνική ή μια θεραπεία για να κατανοήσει και να πάρει μια γεύση πριν ξεκινήσει κάποιος, γνωρίζοντας τι να περιμένει

Πρώτα απ ολα χρειάζεται να αναφέρω ότι για μένα θεραπεία είναι να γίνει κανείς αυτό που είναι πετώντας τα πέπλα που κατά λάθος φόρεσε ή/και του φόρεσαν. Να ξαναβρεί τα δικά του μάτια τη δική του γλώσσα το δικό του τρόπο. Είμαι αθεράπευτα πλάτωνική και θεωρώ ότι ζωή είναι μία προσπάθεια να θυμηθούμε αυτά που ξεχάσαμε. Η συνάντηση με τον εαυτό μας και τα όνειρά μας είναι και ο δρόμος προς την απελευθέρωση και την υγεία μας. Το ψυχόδραμα μας δίνει μαγικά εργαλεία για μπορέσει κανείς να αυτοθεραπευτεί.

Για μένα όλες οι τεχνικές του είναι μεγαλειώδης αλλά πάνω απ όλα η αντιστροφή των ρόλων όπως και το concept της πλεονάζουσας πραγματικότητας είναι για μένα οι δύο κορυφές τεχνικές που κάνουν το ψυχόδραμα είναι μία τόσο ιδιαίτερη μυσταγωγία. Στην πρώτη τεχνική της εναλλαγής των ρόλων όπως ανέφερε και ο ίδιος ο Moreno “Η συνάντηση των δύο: μάτι με μάτι, πρόσωπο με πρόσωπο. Κι όταν είσαι κοντά, θα σου βγάλω τα μάτια και θα τα βάλω σε μένα αντί για τα δικά μου και θα μου βγάλεις τα μάτια και θα τα βάλεις σε σένα αντί για τα δικά σου, μετά θα σε κοιτάξω με τα δικά σου μάτια κι εσύ θα με κοιτάξεις με τα δικά μου μάτια”

Νομίζω δεν χρειάζονται παραπάνω λόγια για να περιγράψουν το μεγαλείο της τεχνικής. Προχωρώντας παρακάτω στην τεχνική της πλεονάζουσας πραγματικότητας είναι αυτή η τεχνική με την οποία συμβαίνει η επιδιόρθωση, κάνοντας πρόβα τους ρόλους της ζωής μας όχι όπως πραγματικά τους γνωρίσαμε αλλά όπως τους φανταζόμαστε, όπως θα τους επιθυμούσαμε, μπαίνοντας στο πεδίο των άπειρων δυνατοτήτων. Και αναφερόμενη παλι στο θείο Αλβέρτο θυμόμαστε τα λόγια του : H φαντασία είναι πολύ πιο σημαντική απο την γνώση, μάλλον επειδή η πρώτη είναι άπειρη ενώ η δεύτερη πεπερασμένη. 

Έτσι με την χρήση της φαντασίας ως όχημα, δημιουργούμε επί σκηνής έναν νέο εγκέφαλο, καθώς εκμεταλλευόμαστε στο έπακρο την δυνατότητα των εργαλείων που μας δόθηκαν και μας κάνουν να  ξεχωρίζουμε από τα ζώα, τη νόηση και τη συνείδηση. Στην σκηνική εργασία συμπεριλαμβάνουμε φυσικά και το σώμα σε ενεργό δράση, ως το όχημά μας που μας προσφέρει το βίωμα και την αίσθηση. Εμπεριέχοντας όλα τα παραπάνω στοιχεία και άλλα τόσα στα οποία δεν έγινε αναφορά για λόγους οικονομίας, το ψυχόδραμα ανυψώνεται σε μία εξαιρετική ολιστική βιωματική μέθοδο.

Ακούμε συνεχώς για τις βιωματικές θεραπευτικές μεθόδους. Πιστεύετε ότι η βιωματική προσέγγιση είναι πιο ισχυρή από την γνωσιακή; Με τι άλλο μπορεί να συνδυαστεί;

Νομίζω ότι με τις προηγούμενες απαντήσεις μου κάλυψα το ερώτημα αυτό, αλλά μιας και η πορεία μου ξεκινάει από το θέατρο και νιώθω απεγνωσμένα άνθρωπος του, καθώς ψυχοσωματικά σμιλεμένη στο σανίδι, στον έρωτα του και στην τυραννία του, έχοντας αποκρυπτογραφήσει τους νόμους της σκηνής, γνωρίζω από πρώτο χέρι τι σημαίνει βιωματικότητα, κιναισθητική ευστροφία, σωματική συμμετοχή, εμπλοκή στην δράση κι αλληλεπίδραση. Αγαπώ την κίνηση, την ροή,  την αλλαγή!

Άλλο είναι να κάθομαι και να συλλογίζομαι τα πράγματα κι άλλο είναι να τα βιώνω, είναι ένα πέρασμα από τη θεωρία στην πράξη. Έχουμε αυτό το υπέροχο ρευστό υλικό  την ψυχή που υπακούει σε αιθερικούς νόμους κι έχουμε και αυτό το αδάμαστο, βαρύ υλικό το σώμα που υπόκειται στους νόμους της βαρύτητας. Μιας και μιλάμε για ίαση, δηλαδή ισορροπία, αρμονία, συνάντηση με τον ανώτερο εαυτο και ολοκληρία, χρειάζεται δουλεύοντας να βρίσκουμε τρόπους να καλύπτονται τόσο οι γνωσιακές, οι συναισθηματικές, οι πνευματικές όσο και οι  βιωματικές μας ανάγκες. Δεν υπάρχει κάτι που δεν χρειαζόμαστε ψάχνοντας το μέτρο, την ισορροπία.

Δεν είμαστε μονο νους, ουτε μονο σώμα, αυτό είναι μια αναπαράσταση ανθρώπου, ακρωτηριασμένου, που έχει ανάγκη να προωθεί η μοντέρνα κοινωνία, που δεν κάνει άλλο από το να γεννάει έλλειμμα κι ασθένεια για να κερδοφορεί προσπαθώντας να προωθήσει αντίδοτα, αποκρύπτοντας με κάθε τρόπο την Α-Λήθεια. Χρειάζεται να κάνουμε μια παύση και να ενθυμηθούμε!

Χρειάζεται κάποια προετοιμασία, ή κάποια ειδική συμπεριφορά ή κανόνα για να συμμετέχει κάποιος σε αυτό το ταξίδι αυτοθεραπείας;

Δεν νομίζω πως χρειάζεται κάποια προετοιμασία ή κάποια ειδική συμπεριφορά για να προσέλθει κάποιος και να συμμετάσχει σε αυτό το αυτογνωσιακο ταξίδι. Ίσως το μόνο που θα μπορούσα να σκεφτώ είναι να φέρει κανείς το κίνητρο  και την περιέργεια του για να γνωρίσει μονοπάτια που δεν ξέρει και να είναι έτοιμος να ρισκάρει γιατί η αλλαγή στη ζωή μας έχει να κάνει το να χάσουμε λίγη ασφάλεια.

Βλέπεις οι άνθρωποι πεθαίνουμε για ασφάλεια είναι έτσι φτιαγμένο το σώμα μας, η άμυνα μας, όμως ξεχνάμε πως η ασφάλεια είναι καλή μέχρι ένα σημείο από ένα σημείο και μετά γίνεται φυλακή. Οπότε ανακεφαλαιώνοντας ας θυμηθεί να πάρει στην βαλίτσα του το κίνητρο του για αλλαγή, την περιέργεια του για ζωή,  την επιθυμία του για αναγέννηση, τον εαυτό του με τις εμπειριες του και το κουραγιο του γιατί όπως λέει κι ο σοφός μας ο παππούς  ο Πλάτων "Δεν μπορείς να ανακαλύψεις νέους ωκεανούς αν δεν έχεις το κουράγιο να χάσεις την ακτή από τα μάτια σου."

Υπήρξαν δύσκολα περιστατικά που κατάφεραν το “αδύνατο “ μέσα από το Ψυχόδραμα; Πώς θα ενθαρρύνατε κάποιον να ξεκινήσει; 

Κάθε μέρα βλέπω το θαύμα επί σκηνής, κάθε μέρα θαμπώνομαι από την ομορφιά των επιγνώσεων που αναδύονται στο χώρο ανάμεσά μας, κάθε μέρα υπάρχει μια οντότητα δίπλα μου που διαπερνά την ύλη, κυριαρχεί και δημιουργεί συνθήκες αλλαγής.

Στην ψυχοδραματική σκηνή έχεις έναν συνεχή χώρο βιώματος και παρατήρησης και μπορείς ανάλογα με τα μάτια που φοράς, να μαγεύεσαι  από την δύναμη που έχουν οι ρόλοι και οι μάσκες στο να φέρνουν στο φως την αλήθεια, ακριβώς όπως μας δίδαξε ο Moreno : Δώσε στους ανθρώπους μία μάσκα και θα σου πούνε την αλήθεια!  Οι άνθρωποι είμαστε προσαρμοστικά όντα, χρησιμοποιούμε το ψέμα για να επιβιώσουμε αλλά από την πολλή χρήση που κάνουμε ξεχνάμε, λόγω της έξις, την αρχική συνθήκη της αλήθειας, κι έπειτα σαν δεύτερο βήμα προσαμογής ξεχνάμε πως ξεχάσαμε!

Χρειάζεται λοιπόν, ακολουθώντας έναν μίτο σαν αυτόν της Αριάδνης στο λαβύρινθο, να βρούμε τον δρόμο προς τα πίσω, για να συναντηθούμε με την Αλήθεια μας, που βρίσκεται κοντά στην εκκίνηση, κάπου εκεί μέσα μας βαθιά, σαν ένα μικρό φωτάκι που τρεμοπαίζει και πάντα μας περιμένει να το μεγαλώσουμε με την ελεύθερή μας βούληση. Και κλείνοντας θα ρωτήσω τον καθέναν από σας ξεχωριστά - Εσύ θα κάνεις την υπέρβαση να περπατήσεις την διαδρομή προς τα πίσω ψάχνοντας την Αλήθεια σου, να μεγαλώσεις το δικό σου Φως; 

Ευχαριστούμε πολύ Αναστασία για την τόσο όμορφη ανάλυση. Πιστεύω και εγώ ότι αυτή η υπέρβαση προς τα πίσω όπως λες, είναι αναγκαία για τη ανακάλυψη του προσωπικού μας φωτός. Εύχομαι μέσα από αυτή τη συζήτηση να το πιστέψουν όλοι..

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Αναστασία Γκολέμα είναι ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας, ψυχοδραματίστρια, διαγενεαλογική θεραπεύτρια, υπνοθεραπεύτρια, δημιουργική επόπτρια κι εκφραστική θεραπεύτρια μέσω τεχνών. Απόφοιτος του Κρατικού θεάτρου Βορείου Ελλάδος και της Διεθνούς σχολής μιμικής και θεάτρου Jacques Lecoq στο Παρίσι. Εχει παίξει στο Κ.Θ.Β.Ε. στο Εθνικό θέατρο και σε ιδιωτικούς θιάσους και αυτόνομες παραγωγές από το 1999 μέχρι σήμερα. Το 2005 δημιούργησε την ομάδα «Σελάνα» και σκηνοθετςί επί σειρά ετών. Διδάσκει υποκριτική και ψυχόδραμα σε αυτόνομα σεμινάρια αλλά και σε δραματικές σχολές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το 2008 άρχισε ν' ασχολείται με εναλλακτικές θεραπείες κι έγινε εισηγήτρια "Satyananda Yoga". Το 2010  ξεκίνησε να εκπαιδεύεται στο Ψυχόδραμα. Το 2021 πιστοποιήθηκε ως Διαγενεαλογική θεραπεύτρια μέσω Ψυχοδράματος από τη σχολή της Anne Ancelin Schutzenberger στο Παρίσι. Συνέχισε τις σπουδές της στην κλινική υπνοθεραπεία, στο Transpersonal  Hypnotherapy Institute στην εκφραστική θεραπεία μέσω τεχνών και στην δημιουργική εποπτεία, στο ινστιτούτο Δραματοθεραπείας Αιών στην Αθήνα. Είναι τελειόφοιτη του τμήματος  Ψυχολογίας του Ευρωπαϊκού πανεπιστημίου Κύπρου. Το 2019 ίδρυσε το Theater Therapy, έναν χώρο έρευνας για το θέατρο και το ψυχόδραμα στο κέντρο της Αθήνας. Είναι εκλεγμένο μέλος στο διοικητικό συμβούλιο της διεθνούς ένωσης ομαδικής ψυχοθεραπείας IAGP  και καλλιτεχνική συντονίστρια της θεατρικής της ομάδας. Έχει εφαρμόσει ψυχοδραματικές τεχνικές τόσο στο Θέατρο με εκπαιδευόμενους και επαγγελματίες ηθοποιούς, όσο και με ανθρώπους που αναζητούν την αυτογνωσία. Στόχος της είναι η χρήση του Ψυχοδράματος στην δημιουργία θεατρικών παραστάσεων, η διάδωση του ως μέθοδος αυτογνωσίας αλλά και η αυτόνομη χρήση του σε ομάδες και  ανθρώπους που τη χρειάζονται ως θεραπευτικό μέσο.