ΚΥΚΛΟΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ - ΜΑΡΙΑ ΔΗΜΟΥ

της Γεωργίας Μεγαρίτη, Βιολόγος, Μοριακή διατροφολόγος, Life coach

Υγεία και Ευεξία, τεύχος Νοεμβρίου - Δεκεμβρίου

Στις 4 Νοεμβρίου , Σταδίου 24  βρεθήκαμε στην αλυσίδα πολιτισμού Ιανός για να παρακολουθήσουμε τον “Κύκλο Ψυχολογίας” με συντονήστρια και ομιλήτρια τη κυρία Μαρία Δήμου, ψυχολόγο Λακανικού Προσανατολισμού, Υπεύθυνη Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Πειραιώς.

Η Μαρία Δήμου κάνει την έναρξη στα Σεμινάρια Σαββάτου, το σταθερό ραντεβού που δίνει τα τελευταία 15 χρόνια. Ακούσαμε την ενδιαφέρουσα διάλεξή της και μετά συζητήσαμε για τα θέματα που πραγματεύτηκε τόσο στο σημερινό σεμινάριο όσο και τι θα τεθεί στα επόμενα.

Αποφάσισα να στηριχθώ στα θέματα ακριβώς όπως αναπτύχθηκαν με στόχο μια μικρή αναμετάδωση για όσους δεν κατάφεραν να παρευρεθούν και ως πρόκληση να είναι εκεί στα επόμενα μέσω της φυσικής τους παρουσίας ή διαδικτύου από το κανάλι Youtube και τη σελίδα Facebook του ΙΑΝΟΥ.

Κυρία Δήμου σας καλωσορίζουμε στο Υγεία και Ευεξία. Με αφορμή την διεξαγωγή του σεμιναρίου σας τον Νοέμβριο, σε συνεργασία με την αλυσίδα πολιτσιμού Ιανό και ρίχνοντας μια ματιά στο βιογραφικό σας, πείτε μας με λίγα λόγια τι πραγματεύεται η ψυχανάλυση Λακανικής κατεύθυνσης;

Eιδικεύομαι στη ψυχανάλυση Λακανικής κατεύθυνσης, με 25ετή κλινική εμπειρία πάνω στο ανθρώπινο αδιέξοδο. Έχω συνεργαστεί με μεγάλα Πανεπιστήμια, μεταξύ των οποίων και το Πανεπιστήμιο Πειραιά, καθώς και Εταιρείες μεταδίδοντας τον ψυχαναλυτικό λόγο στη Πράξη. Έχω μία μακρά πορεία στο συντονισμό ομάδων μελέτης, με κορυφαία την ανάγνωση και ανάλυση ταινιών.H ψυχανάλυση Λακανικής κατεύθυνσης είναι πολύ κοντά στη Φροϋδική ψυχαναλυτική κλινική, εν ολίγης αν κάποιος δεν έχει διαβάσει Φρόιντ δε μπορεί να παρακολουθήσει τον Λακάν, γι’ αυτό στο σεμινάριο γίνεται αναφορά και στις δύο κλινικές οπτικές.

Η Λακανική ψυχανάλυση, θεωρητικά και κλινικά διαφέρει σε αρκετά σημεία από τις άλλες ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις. Στην λακανική έννοια της απόλαυσης (jouissance) που αποτελεί μεταγραφή της φροϋδικής αρχής, σύμφωνα με την οποία το σύμπτωμα είναι υποκατάστατη ικανοποίηση. Για τον Λακάν, σύμπτωμα ίσον απόλαυση, επίσης χρησιμοποιείται άλλο λεξιλόγιο εμπλουτισμένο με αλγεβρικά σύμβολα, τοπολογικά σχήματα και «μαθήμια» (π.χ. $ το διαγραμμένο υποκείμενο, το σχήμα L, κόμβος των Borromeo, ζώνη του Möbius, $◊D ) ως μέσα διάδοσης της ψυχαναλυτικής γνώσης. Έχουμε τη Λακανική διάγνωση και τη διάκριση της δομής και των συμπτωμάτων, το χειρισμό της μεταβίβασης, τη χρονική διάρκεια της συνεδρίας με τις κυμαινόμενες συνεδρίες και τη Λακανική ερμηνεία των ψυχικών φαινομένων όπως του ασυνειδήτου, τη διαφορά φύλων, το στάδιο του καθρέφτη, τους τέσσερις λόγους, τις τρεις τάξεις της ψυχικής δόμησης, το σύνθωμα και άλλα. Αν πάρουμε την φράση: " H ευτυχία είναι φωτεινές στιγμές μέσα σε μια σκοτεινιά αλήθειας που κληρώθηκε στον άνθρωπο να ζήσει μετά τη γέννηση του", αυτή η φράση βρίσκει την εφαρμογή της στη Λακανική κλινική. Η ψυχανάλυση πάνω απ΄ολα ειναι μια φιλοσοφημένη στάση ζωής που υπόκειται στις ερμηνείες του ψυχαναλυτή.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον που προκάλεσε η συσχέτιση που κάνατε μεταξύ του Λακάν και του Φρόυντ.Μπορείτε να μας πείτε μερικά λόγια για αυτό; Η μυθολογία πως συνδέεται;

Η Ψυχανάλυση είναι τόσο επίκαιρη γιατί οι θεωρίες της παραμένουν ζωντανές, ακόμη και στο πέρασμα των χρόνων. Η Ψυχανάλυση έρχεται να δώσει απαντήσεις σε ζητήματα που άλλες θεωρίες αφήνουν ακόμη αναπάντητα και έρχεται να εξηγήσει καθημερινά φαινόμενα, βαδίζοντας σε έναν δρόμο που ο καθένας, αν το επιθυμεί, μπορεί να περπατήσει. Γίνονται συχνές αναφορές στην αρχαία Ελληνική μυθολογία μιας και πολλές ψυχαναλυτικές αρχές και όροι έχουν προκαθοριστεί κι από τον Φρόιντ, όπως το σύμπλεγμα του Οιδίποδα, οι έννοιες EROS/THANATOS όπου ο Φρόιντ τις κράτησε, με Ελληνικούς όρους παγκοσμίως. Το ίδιο και ο Λακάν.

Ας πάμε τώρα στα ερωτήματα που τέθηκαν στο σεμιναρίο: Τι είναι η αποδοχή κι από που τη ζητούμε; Γιατί έχει σημασία η απάντηση του Άλλου, για εμάς; Τι σημαίνει αυτό και ποιος είναι ο Άλλος;

H αποδοχή του Άλλου και η απάντηση του για μας και γενικότερα η σημασία του Άλλου, όλα αφορούν αυτό που ονομάζουμε στη Λακανική ψυχανάλυση, το στάδιο του καθρέφτη. Πρόκειται για κεντρική ιδέα στη λακανική ψυχαναλυτική θεωρία, η οποία αναφέρεται στο στάδιο ανάπτυξης του παιδιού από τη φαντασιακή [imaginary] φάση, όταν δηλαδή το παιδί είναι συμβιωτικά συνδεδεμένο με το σώμα της μητέρας και δεν αντιλαμβάνεται ακόμη τον εαυτό του ως ανεξάρτητη οντότητα, στη συμβολική [symbolic] τάξη, η οποία αντιπροσωπεύεται από την παρουσία του/της ενηλίκου που το κρατά αγκαλιά. Το στάδιο του καθρέφτη αντιπροσωπεύει μια θεμελιώδη γενετική στιγμή και αποτελεί το ένα από τα δύο στάδια της ψυχικής εξέλιξης του ατόμου (το δεύτερο είναι το οιδιπόδειο σύμπλεγμα [Oedipal complex]), τα οποία είναι σημαντικά για το θέμα της γλώσσας και τη συνακόλουθη εγγραφή του υποκειμένου [subject] στη συμβολική τάξη.

Στο στάδιο αυτό, το παιδί, κοιτάζοντας στον καθρέφτη και αναγνωρίζοντας στην εικόνα που βλέπει ολόκληρο τον εαυτό του ως σύνολο, βιώνει μεγάλη χαρά και θέτει έτσι τέλος στο ψυχικό βίωμα το οποίο ο Lacan ονομάζει φαντασίωση του τεμαχισμένου σώματος. Το στάδιο αυτό εντοπίζεται περίπου μεταξύ του έκτου και του δέκατου όγδοου μήνα ζωής και αποτελεί το υπόστρωμα για τη μελλοντική δομή της υποκειμενικότητας. Το βρέφος θεωρεί τον καθρέφτη μέρος του εαυτού του και ταυτίζεται με το κατοπτρικό είδωλο των ομοίων του στον καθρέφτη και κυρίως με την εικόνα της μητέρας, ενώ προσπαθεί μέσα από τη δυαδική σχέση να αποκτήσει τη σωματική του ενότητα. Έτσι, το βρέφος αποκτά συνείδηση του εαυτού του και του Άλλου [Other], που έρχεται να επικυρώσει αυτή την εικόνα. Η στιγμή αυτή αποκτά τεράστια σημασία όσον αφορά το θέμα των ταυτίσεων του υποκειμένου, στον βαθμό που πρόκειται για μια πρωταρχική ταύτιση του παιδιού, η οποία προωθεί τη δόμηση του Εγώ και αποτελεί την πηγή όλων των άλλων ταυτίσεων. Ο Lacan περιγράφει τη στιγμή της ταύτισης ως στιγμή θριάμβου και ευχαρίστησης. Για τον Lacan όμως, το στάδιο του καθρέφτη αντιπροσωπεύει μια πλασματική εικόνα του Εγώ, με άλλα λόγια, η αίσθηση της ολότητας και της πληρότητας που δίνει είναι μια φαντασίωση που προσδιορίζει την εγγενή έλλειψη της πραγματικής μας ταυτότητας μόλις εισερχόμαστε στη συμβολική τάξη της γλώσσας και της διαφοράς.

Αυτή η εκτενής αναφορά στη Λακανική πραγματικότητα του σταδίου του καθρέφτη έγκειται στο γεγονός ότι ο έρωτας πάντα παραπέμπει σε αυτό το βίωμα της αρχικής ταύτισης μας με το είδωλο στο καθρέφτη και το βλέμμα του Άλλου που επικυρώνει την ολότητά μας. Γι’ αυτό μας είναι τόσο σημαντικός ο Άλλος στον έρωτα. Ταυτιζόμαστε με τον τρόπο που μας βλέπει και νιώθουμε γαλήνη και πληρότητα από αυτό. Όχι για πολύ όμως… Γι’ αυτό οι μεγάλοι έρωτες δε κρατούν πολύ στο χρόνο..

Τι σηματοδοτεί την επιθυμία μας ως αρσενικά και θηλυκά υποκείμενα; Ποιες οι διαφορές;

Οι άνδρες και οι γυναίκες δεν αγαπούν με τον ίδιο τρόπο. Χονδρικά, αυτό που αρέσει σε μια γυναίκα είναι να αγαπιέται από έναν άνδρα. Ενώ αυτό που αρέσει στον άνδρα είναι να αγαπά μια γυναίκα. Και μερικές υστερικές γυναίκες σχεδόν αρρωσταίνουν από αυτό, γιατί αυτό που πράγματι μετράει γι’ αυτές είναι να αποπλανούν τους άνδρες, αλλά πέρα από αυτό αδιαφορούν τελείως, δεν τις ενδιαφέρει τίποτα άλλο. Ο κινηματογράφος έχει στρέψει τους προβολείς σε αυτό, υπάρχουν πολλές – οι αποκαλούμενες «Ωραίες αδιάφορες»- οι γυναίκες οι οποίες προφανώς δεν αγαπούν παρά τον εαυτό τους. Δεν μπορούν να αγαπήσουν πραγματικά έναν άνδρα, γιατί εκείνο που τις ενδιαφέρει είναι οι άνδρες να τις κοιτάζουν, να τους λένε ότι είναι όμορφες, έξυπνες και να τις βρίσκουν αξιοθαύμαστες. Αποτελούν έναν τύπο γυναικών που δείχνει σε υπερβολικό βαθμό αυτό που αρέσει στις γυναίκες – να αγαπιούνται. Μίλα μου για αγάπη.

Ενώ ένας άνδρας, αυτό που του αρέσει είναι να αγαπά μία γυναίκα. Αλλά συχνά εξιδανικεύει τη γυναίκα, δηλαδή δεν την αντιλαμβάνεται όπως είναι αλλά την αντιλαμβάνεται πάντοτε σαν μια άλλη. Και με αυτήν την έννοια πλανάται, είναι μέσα στην ψευδαίσθηση, μα και ο καθένας είναι μέσα στην αυταπάτη όταν ερωτεύεται. Τι θέλει λοιπόν ένας άνδρας; Είναι σχεδόν πιο απλό, αυτό που θέλει, είναι -να αγαπήσει μια γυναίκα κι έπειτα- να οδηγήσει την επιθυμία της, δηλαδή – να έχει μια ερωτική και σεξουαλική σχέση με τη γυναίκα που επιθυμεί, θέλει να είναι με αυτή τη γυναίκα, θέλει να την απολαύσει, να νιώσει σεξουαλική ευχαρίστηση από αυτήν.

Ενώ για τη γυναίκα είναι πιο περίπλοκο, πιο δύσκολο. Γιατί για να έχει τη γυναικεία της ικανοποίηση, πρέπει αυτή να νιώθει ότι αγαπιέται πραγματικά. Μπορούμε αυτό να το συναντήσουμε στην ανατομία, μια γυναίκα έχει τα αναπαραγωγικά της όργανα περισσότερο εσωτερικά παρά εξωτερικά (σε αντίθεση με τον άνδρα) και εξαιτίας αυτού έχει ανάγκη από ένα κλίμα συναισθηματικής ασφάλειας, να γνωρίζει περισσότερα για τα συναισθήματα του άνδρα. Κλασσικά λέμε επίσης ότι ένας άνδρας θα πει ότι αγαπάει για να έχει σεξουαλικότητα και μια γυναίκα θα προσφέρει τη σεξουαλικότητα για να αγαπηθεί, για να έχει λίγη αγάπη ως αντάλλαγμα. Άρα, αυτά κάπου συναντώνται, αλλά δεν είναι εντελώς συμμετρικά – ο άνδρας και η γυναίκα δεν περιμένουν ακριβώς το ίδιο πράγμα. Και για παράδειγμα, μια γυναίκα θα της είναι πολύ δύσκολο να κάνει έρωτα με έναν άνδρα που δεν αγαπά, ενώ ένας άνδρας το διαχωρίζει πιο εύκολα, του είναι πιο εύκολο να κοπεί στα δύο ώστε να θέλει να έχει σεξουαλικές σχέσεις με μια γυναίκα που δεν αγαπά, που την επιθυμεί αλλά δεν αγαπά.

Αναφέρατε τις έννοιες ανικανοποίητος έρωτας και βιωμένη αγάπη. Τι είναι αυτά τα δύο; και πώς συσχετίζονται;

Πάντοτε τελειώνει ο έρωτας είναι μια ιστορία φαντασιωσική, δηλαδή ερωτευόμαστε μια εικόνα, την εικόνα του άλλου, όχι αυτό που είναι ο άλλος, αλλά αυτό που φανταζόμαστε ότι είναι. Αυτό είναι το δράμα του έρωτα. «Δεν υπάρχει ευτυχισμένος έρωτας». Και τελικά είναι αλήθεια, οι ερωτικές ιστορίες, δεν τελειώνουν όπως τέλος πάντων θα θέλαμε. Τελειώνουν είτε με χωρισμό, ή με γάμο ή με αυτό το γνωστό συναίσθημα που ανακαλεσαμε: την αγάπη.

Όχι το πάθος, όχι το ερωτικό συναίσθημα, αλλά την αγάπη που είναι πιο ήρεμη, η οποία μπορεί να ευχαριστεί ταυτόχρονα. Η αγάπη συνιστά τον καλύτερο τρόπο να τελειώσει μια ερωτική σχέση. Να ερωτεύεσαι μέσα στην αγάπη. Μια αγάπη λογική, ήρεμη, λιγότερο βίαιη, λιγότερο υπερβολική, η οποία όμως επιτρέπει σε δυο ανθρώπους να συνεχίζουν να έχουν οικειότητα, να ζουν μαζί, ενδεχομένως να αποκτήσουν παιδιά, γιατί όχι; Οι ανικανοποίητοι έρωτες είναι αυτοί που δεν εξελίσσονται σε αγάπη, σε αποδοχή ότι ο Άλλος δεν έχει όλη τη γαλήνη και τις απαντήσεις που χρειαζόμαστε.

Μόνο στη βιωμένη αγάπη μπορούμε να μη θυμώνουμε πια με αυτή την αλήθεια, μαθαίνουμε να ζούμε με τις ελλείψεις μας, χωρίς να ζητούμε τα «ρέστα» από τον Άλλον, που μας χρέωσε με μια υπόσχεση αυταπάτης ότι όλα θα είναι μέσα στη πληρότητα του έρωτα. Στη τελική δική μας φαντασίωση είναι η πληρότητα του Άλλου. Ο Έρωτας μυθοποιεί τον Άλλον, αρέσκεται να φτιάχνει ιδανικές ιστορίες και ταυτίσεις που ευτυχώς η αγάπη τις γειώνει, τις κάνει πιο ελαττωματικά ανθρώπινες και υποφερτές…

Αντικείμενα του πόθου και μεταφορά της αγάπης. Τι είναι;

Το υλικό του Έρωτα και η λογική του πηγάζουν από τους πρώτους πρώτους έρωτες της ζωής μου – κατά κανόνα, όσους συναντώ και ζω στο οικογενειακό κυρίως περιβάλλον. Κάπου εκεί συνάντησα, κάποτε, μια αίσθηση ανάσας, βλέμματος ή δέρματος, μια χροιά φωνής, μια κάποια μελωδία κινητική, ένα κυμάτισμα μαλλιών, μια φευγαλέα ίσως στιγμή απομεσήμερου… Κάτι που συμπυκνώνει εμβληματικά για μένα το διάχυτο, ρευστό κι εκστατικό στοιχείο της γοητείας και της μαγείας, που με τον καιρό το λέμε «έρωτας». Με τέτοια υλικά και λογικές πλέκεται το σκηνικό – κατά κύριο λόγο, σε ασυνείδητο επίπεδο. Κι αυτό το σκηνικό με οδηγεί, ανεπιγνώτως, να ψάχνω κατοπινά την πρώτη εκείνη και απόλυτη μαγεία που χάθηκε, αλλά σίγουρα την έζησα – και, γι’ αυτό, είμαι απόλυτα βέβαιος ότι μπορεί και απαιτώ να ξαναβρεθεί. Αυτό είναι ο έρωτας. Η βεβαιότητα ότι βρίσκομαι στον κατάλληλο χώρο και ότι συνάντησα τον κατάλληλο άνθρωπο, που διαθέτει εκείνο το «μυστικό σημάδι», το οποίο θα επιτρέψει να ξαναπαιχτεί το παλιό σενάριο, να ξαναβρεθεί το «κάτι-της-μαγείας» που έζησα τότε και με οδηγεί. Πάνω σ’ αυτό το «μυστικό σημάδι» εστιάζουμε αδιαφορώντας για όλα τα υπόλοιπα – τα οποία στην πορεία εκδηλώνονται και μας ξαφνιάζουν ή μας δυσαρεστούν. Δεν είναι όμως δυνατό να πετάξεις όλα τα άλλα (τα «άχρηστα») και να κρατήσεις μόνο τη λεπτομέρεια – το «μυστικό σημάδι» για σένα. Γι’ αυτό και είναι έργο δυσχερέστατο η «πρακτική διαχείριση» του έρωτα – και, κατά κανόνα, γκρίζα η προοπτική, οι πιθανότητες… Στον έρωτα έχουμε τον εραστή και τον ερωμενο. Ο εραστής συνήθως έχει την εξουσία, έχει το αντικείμενο αίτιο της επιθυμίας μας. Είναι μια εξουσία που ο ερώμενος τη δίνει. Αυτός που είναι υπό έλλειψη και αναζητά τη πληρότητα στον εραστή. Έχει συναντήσει αυτή τη μαγική λεπτομέρεια, από τα παλιά. Και είναι διατεθειμένος για πολλές υποχωρήσεις κατασκευάζοντας έτσι τον σαδιστή του εραστή. Υπάρχει μια σκοτεινή απόλαυση να βλέπεις τον άλλον να πονά για σένα, να σε θέλει, να σε ικετεύει, να σε περιμένει. Δε πάει το μυαλό σου ότι ικετεύει αυτή τη μικρή λεπτομέρεια πάνω σου, θεωρείς ναρκισσιστικά ότι πεθαίνει για σένα. Αυτό αναμφισβήτητα δίνει μια αίσθηση ακατανίκητης ισχύος, μα και μια ψευδαίσθηση επίσης.

Καθημερινή ζωή και αγάπη. Είναι υπαρκτό; Σε τι μορφή; Σχέσεις Ζωής και Θανάτου. Εδώ υπάρχει το μοιραίο; Ποια είναι η γνώμη σας; Με ποια μορφή συναντάμε τη γαλήνη ή τον όλεθρο; Πώς το αντιλαμβάνεται κάποιος που το βιώνει;

Όταν έχουμε ένα ζεύγος όπου ο ένας υποφέρει διότι ικετεύει γι’ αυτή τη ‘μαγική λεπτομέρεια» που έχει δει στον Άλλον κι έτσι του δίνει δύναμη και μια μυθοποίηση, τότε λέμε ότι η ενόρμηση θανάτου έχει μπει σε ισχύ. Η ενόρμηση θανάτου εμπλέκεται με τη μελαγχολία και τη κατάθλιψη. Με ένα είδος αποχωρισμού που δε μπορούμε να τον μεταβολίσουμε εύκολα διότι πρώτα από όλα έχει να κάνει με εμάς τους ίδιους, τη δική μας ιστορία από μωρά στο στάδιο του καθρέφτη και τη δυσκολία μας να αποχωριστούμε πόσο μάλλον να ξαναβρούμε αυτό το ίχνος γαλήνης στη λεπτομέρεια της μητέρας και της συμβιωτικής προγλωσσικής μας φάσης με εκείνη. Πράγμα ακατόρθωτο όσο και οι υποσχέσεις μεταξύ ερωτευμένων το πρώτο καιρό. Όταν αυτό δεν επιλύεται με την αγάπη μεταξύ του ζευγαριού, αυτή τη καθημερινή αγάπη που δημιουργεί ένα είδος συμμαχίας μεταξύ των δύο μελών, ένα είδος προσγείωσης ομαλής από τον έρωτα, όταν λοιπόν αυτό δε γίνεται τότε έχουμε τον όλεθρο. Αυτό το συναίσθημα του χασίματος, του κατακερματισμένου συναισθήματος, της μοναξιάς, της ρήξης με μια πραγματικότητα όπου χωρίς το συμπλήρωμα του Άλλου που έφυγε, αυτή η πραγματικότητα φαίνεται ασήκωτη και σκοτεινή όσο κι ένας εφιάλτης. Ευτυχώς ο χρόνος είναι σύμμαχος όπως και η ψυχική άμυνα της απώθησης, όπου σιγά σιγά ξαναμαθαίνουμε λίγο λίγο να ξανά αναπνέουμε μόνοι ή με ένας νέο έρωτα παρέα, συνήθως όμως,, με την ίδια κατάλληξη. Θέλει πολλή δουλειά ο έρωτας που απογειώνει να μετατραπεί σε ήσυχη αγάπη που γειώνει και προσγειώνει το όνειρο ώστε να ξυπνούμε ομαλά από τον ύπνο της συντροφικότητας..

Για το τέλος θα ήθελα να μου πείτε αν θα υπάρξει συνέχεια σε αυτά τα ιδιαιτέρα σεμινάρια που εισηγείστε. Μπορείτε να ενημερώσετε το αναγνωστικό μας κοινό για μελλοντικές ομιλίες ή θεματολογία ώστε αν επιθυμεί κάποιος να παρευρεθεί να γνωρίζει κάποιες πληροφορίες επιπλέον;

Ο έρωτας, ο άγριος παθιασμένος έρωτας κάνει το χρόνο για λίγο να σταματά, μας ξεκουράζει. Ο έρωτας που συγκατατίθεται στην αγάπη όμως συμβαδίζει με το χρόνο. Καρτερικά συμπορεύονται, γνωρίζοντας πως όποιο τέλος κι αν έρθει, το αναπόφευκτο τέλος της ζωής, υπήρξε μια ψυχή που γράψαμε αληθινά πάνω της τη δική μας ιστορία. Μεταβιβάσαμε πάνω της ένα μικρό παράπονο σα νανούρισμα, να μας αποκοιμίζει λίγο, ώστε να μη φοβόμαστε τόσο το πεπερασμένο του χρόνου μας, τη ματαιότητα που φέρει μέσα της κάθε μορφή ζωής. Η ψυχανάλυση μας προετοιμάζει σε αυτό, αφού κύρια τεχνική της είναι η μεταβιβαστική αγάπη. Μας προετοιμάζει να δεχτούμε την αναπόφευκτη μοναξιά της ύπαρξης και τις δυσκολίες της συνύπαρξης με το ταίρι μας, που όταν βρεθεί, ούτε θυσίες, ούτε συμβιβασμοί ούτε όμως υπερβολές και δηλώσεις χωρίς ουσία θα τη κάνουν να στεριώσει. Κι αυτή είναι η περίεργη αλχημεία του έρωτα. Στη τελική έρωτας είναι να ξεχνάς ότι ήξερες, να αντέχεις να αποχωριστείς το γνώριμο και να ρισκάρεις. Οτιδήποτε άλλο δεν είναι έρωτας.

Αυτό ακριβώς συναντάμε και στο ποίημα του Μενέλαου Λουντέμη, το «Να μάθεις να φεύγεις.»

Να φεύγεις !

Αθόρυβα, σιωπηλά, χωρίς κραυγές, μακρόσυρτους αποχαιρετισμούς.

Να μην παίρνεις τίποτα μαζί, ούτε ενθύμια, ούτε ζακέτες για το δρόμο.

Να τρέχεις μακριά από δήθεν καταφύγια κι ας έχει έξω και χαλάζι.

Να μάθεις να κοιτάς βαθιά στα μάτια όταν λες αντίο κι όχι κάτω ή το άπειρο.

Να εννοείς τις λέξεις σου, μην τις εξευτελίζεις, σε παρακαλώ.

Να μάθεις να κοιτάς την κλεψύδρα, να βλέπεις πως ο χρόνος σου τελείωσε.

Όχι αγκαλιές, γράμματα, αφιερώσεις, κάποτε θα ξανασυναντηθούμε αγάπη μου (όλα τα βράδια και τα τραγούδια δεν θα είναι ποτέ δικά σας).

Αποδέξου το.

Να αποχωρίζεσαι τραγούδια που αγάπησες, μέρη που περπάτησες.

Δεν έχεις τόση περιορισμένη φαντασία όσο νομίζεις.

Μπορείς να φτιάξεις ιστορίες ολοκαίνουριες, με ουρανό κι αλάτι.

Να θυμίζουν λίγο φθινόπωρο, πολύ καλοκαίρι κι εκείνη την απέραντη Άνοιξη.

Να φεύγεις από εκεί που δε σου δίνουν αυτά που χρειάζεσαι.

Από το δυσανάλογο, το μέτριο και το λίγο.

Να απαιτείς αυτό που δίνεις να το παίρνεις πίσω -δεν τους το χρωστάς.

Να μάθεις να σέβεσαι την αγάπη σου, το χρόνο σου και την καρδιά σου.

Μην πιστεύεις αυτά που λένε -η αγάπη δεν είναι ανεξάντλητη, τελειώνει.

Η καρδιά χαλάει, θα τη χτυπάς μια μέρα και δεν θα δουλεύει.

Να καταλάβεις πως οι δεύτερες ευκαιρίες είναι για τους δειλούς

-οι τρίτες για τους γελοίους.

Μην τρέμεις την αντιστοιχία λέξεων-εννοιών, να ονομάζεις σχέση τη σχέση, την κοροϊδία κοροϊδία.

Να μαλώνεις τον εαυτό σου καμιά φορά που κάθεται και κλαψουρίζει

-σαν μωρό κι εσύ κάθεσαι και του δίνεις γλειφιτζούρι μη και σου στεναχωρηθεί το βυζανιάρικο.

Να μάθεις να ψάχνεις για αγάπες που θυμίζουν Καζαμπλάνκα

– όχι συμβάσεις ορισμένου χρόνου

Και να μάθεις να φεύγεις από εκεί που ποτέ πραγματικά δεν υπήρξες.

Να φεύγεις κι ας μοιάζει να σου ξεριζώνουν το παιδί από τη μήτρα.

Να φεύγεις από όσα νόμισες γι’ αληθινά, μήπως φτάσεις κάποτε σ’ αυτά.”

Αυτά τα λόγια του Λουντέμη συνοψίζουν γλαφυρά τον έρωτα. Όπως άλλωστε είχε τονίσει κι ο Φρόιντ «σε όσες αλήθειες κι αν έφτασα πρώτα ένας ποιητής είχε φτάσει πριν από εμένα»..

Γενικά μέσα από τη τέχνη η ψυχανάλυση μπορεί να διανθίζει τις αλήθειες της κλινικής γι’ αυτό και ευρέως γνωστές είναι και οι ομάδες μελέτης ταινιών που διεξάγω εδώ και πολλά χρόνια με στόχο τη πιο βαθιά γνώση πάνω στη βιογραφία μεγάλων προσωπικοτήτων. Σε τελική ανάλυση όλα αυτά κι άλλα τόσα πρόκειται να διδαχθούμε στα Σεμινάρια Σαββάτου στον Ιανό, με επόμενο το Σάββατο 16 Δεκεμβρίου κι άλλες τρεις συναντήσεις ως την Άνοιξη του 2024. Συναντήσεις γλυκόπικρες όπως ο έρωτας που σε κάνει στην αρχή ως γλυκόπιοτος να μεθάς και να μη ξεκολλάς μα όταν γίνεται πικρός να μη μπορείς να σταματήσεις. Αυτός είναι ο έρωτας, αυτά και τα ψυχαναλυτικά σεμινάρια Σαββάτου στον Ιανό. Γλυκόπικρες αλήθειες που σου χαλούν τη φαντασίωση, αλλά, θες να τις ακούσεις. Κι αυτό το συνήθειο ήδη κλείνει 15 χρόνια σεμιναρίων γύρω από τα ερωτήματα της ψυχής για τον έρωτα και την αγάπη και.. συνεχίζουμε!

Σας ευχαριστούμε κυρία Δήμου για την όμορφη συζήτηση και για την ερμηνεία. Εύχομαι να γίνουν κατανοητές αρκετές έννοιες γύρω από την αγάπη και τον έρωτα.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΔΗΜΟΥ ΜΑΡΙΑ

Η Μαρία Δήμου είναι ψυχολόγος και ειδικεύεται στη ψυχανάλυση Λακανικής κατεύθυνσης, με 25ετή κλινική εμπειρία πάνω στο ανθρώπινο αδιέξοδο. Έχει συνεργαστεί με μεγάλα Πανεπιστήμια, μεταξύ των οποίων και το Πανεπιστήμιο Πειραιά, καθώς και Εταιρείες μεταδίδοντας τον ψυχαναλυτικό λόγο στη Πράξη. Έχει μία επιτυχημένη πορεία στο συντονισμό ομάδων μελέτης, με κορυφαία την ανάγνωση και ανάλυση ταινιών. Είναι επί σειρά ετών σταθερή συνεργάτιδα με το τμήμα πολιτισμού ΙΑΝΟΣ δίνοντας μηνιαία σεμινάρια που αφορούν ποικίλες καταστάσεις μέσα στις οποίες μπορεί να βρεθεί η ανθρώπινη ψυχή. Συμμετέχει η ίδια σε ημερίδες, συνέδρια και προγράμματα πάνω στην ηθική και τεχνική κατάρτιση της κλινικής εμπειρίας της ψυχανάλυσης.

Αρθρογραφεί σε πολλές έντυπες εκδόσεις που ασχολούνται με τη ψυχική υγεία καθώς και σε ηλεκτρονικά περιοδικά και sites που ασχολούνται με κοινωνικά θέματα, με σταθερή συνεργασία αρθρογραφίας στο vice greece media. Λειτουργεί το γραφείο της εδώ και 25 χρόνια στα Νότια και Βόρεια Προάστια της πόλης. Η κυρία Δήμου Μαρία διενεργεί και ομάδες μελέτης ταινιών με έναρξη από τον Ιανουάριο 2024 και διάρκεια 4 μηνών μέσω διαδικτύου.

Περισσότερες πληροφορίες στο www.mariadimou.gr