Τα σημαντικότερα βότανα για λοιμώξεις, φλεγμονές και μολύνσεις

Στην αρχαιότητα, όταν η επιστήμη της ιατρικής βρισκόταν ακόμα σε πολύ αρχικό στάδιο και δεν υπήρχε η δυνατότητα θεραπείας πολύπλοκων ασθενειών, η
αντιμετώπιση των φλεγμονών, των λοιμώξεων και των μολύνσεων αποτελούσε καθημερινότητα των γιατρών. Μπορούσαν ωστόσο να βασιστούν στο οπλοστάσιο
της φύσης, καθώς υπάρχουν συγκεκριμένα φυτά που χρησιμοποιούνταν και χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα για να αντιμετωπιστούν περιπτώσεις μολύνσεων, λοιμώξεων και φλεγμονών. Κάποια από αυτά είναι η αγγελική, το δενδρολίβανο, το κάρδαμο, η κετραρία, η λεβάντα, η λεμονιά, το μελισσόχορτο, η πουλμανάρια, το σκόρδο και το τζίνσενγκ.

Πιο συγκεκριμένα:

Βερβερίδα
Η βερβερίδα είναι ένα από τα καλύτερα βότανα για τη διόρθωση της λειτουργίας του ήπατος και της χολής. Ενδείκνυται σε περιπτώσεις που υπάρχει φλεγμονή της χοληδόχου κύστης ή όταν εντοπίζονται χολόλιθοι. Επίσης έχει ικανοποιητική δράση κατά της ελονοσίας και είναι αποτελεσματική στη θεραπεία πρωτοζωικών λοιμώξεων που οφείλονται σε είδη λεϊσμανίας. Η συνιστώμενη δόση είναι τρία φλιτζάνια την ημέρα. Πρέπει να επισημανθεί ότι για τις παθήσεις της χοληδόχου κύστης η βερβερίδα συνδυάζεται καλά με τη βερονίκη και τον φλοιό του χιονάνθου. Η βερβερίδα πρέπει να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
 

Ινούλα
Η ινούλα ήταν ένα από τα πιο σημαντικά βότανα για τους γιατρούς της αρχαίας Ελλάδας και της αρχαίας Ρώμης. Τη θεωρούσαν θεραπευτική για ένα τεράστιο εύρος ασθενειών, από την ισχιαλγία μέχρι τα γυναικολογικά προβλήματα. Σήμερα πάντως χορηγείται σχεδόν αποκλειστικά για να αντιμετωπίσει προβλήματα του αναπνευστικού συστήματος. Η ρίζα του φυτού βοηθά τον οργανισμό να καταπολεμήσει την αδυναμία που προκαλεί η γρίπη ή η βρογχίτιδα. Είναι επίσης δυνατό αποχρεμπτικό και μαλακώνει τον βήχα. Επιπλέον, αντιμετωπίζει όλα αυτά τα συμπτώματα πολύ αποτελεσματικά όταν πρόκειται για παιδιά. Το αφέψημα χρησιμοποιείται, τέλος, για το άσθμα και τον αλλεργικό πυρετό, ενώ έχει και δράση ως τονωτικό του πεπτικού συστήματος και του ήπατος.

Λυκίσκος
Ο λυκίσκος είναι περισσότερο γνωστός για τις χαλαρωτικές ιδιότητες του. Έχει, ωστόσο, και έντονη αντισηπτική δράση και χορηγείται σε περιπτώσεις βλεννώδους κολίτιδας ή έλκους. Το έγχυμα χορηγείται μία φορά την ημέρα πριν από τον βραδινό ύπνο και αυτό γιατί έχει πολύ έντονες ηρεμιστικές ιδιότητες. Αν, πάντως,
είναι απαραίτητο, η δόση μπορεί να αυξηθεί. Ο λυκίσκος δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις που ο ασθενής πάσχει από κατάθλιψη γιατί η κατάστασή του μπορεί να επιδεινωθεί.

Θυμάρι
Το θυμάρι έχει μεταξύ των συστατικών του ένα αιθέριο έλαιο το οποίο περιέχει μια ισχυρή αντισηπτική ουσία με εξαιρετική δράση κατά των μολύνσεων και των φλεγμονών. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί εξωτερικά, σαν λοσιόν, για την αντιμετώπιση μολυσμένων τραυμάτων ή εσωτερικά για αναπνευστικές λοιμώξεις και λοιμώξεις του πεπτικού συστήματος. Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιείται επίσης για γαργάρες που βοηθούν στην καταπολέμηση της λαρυγγίτιδας και της αμυγδαλίτιδας.

Μάραθος
Το μέρος του φυτού που έχει θεραπευτική δράση είναι οι σπόροι, οι οποίοι συλλέγονται το φθινόπωρο αφού ωριμάσουν και σκάσουν. Το μάραθο βοηθά αποτελεσματικά στην ] αντιμετώπιση των παθήσεων του στομαχιού και των εντέρων, ενώ θεραπεύει και μολύνσεις των ματιών. Μπορεί επίσης να αντιμετωπίσει και τα συμπτώματα της βρογχίτιδας. Το έγχυμα του μάραθου χορηγείται με κομπρέσες για την αντιμετώπιση της επιπεφυκίτιδας και της βλεφαρίτιδας.

Καρυδιά
Η καρυδιά είναι γνωστή από την αρχαιότητα και κατάγεται από την Ινδία από όπου μεταφέρθηκε αρχικά στην Κίνα και αργότερα στην Ευρώπη. Τα φύλλα της είναι αρωματικά και περιέχουν τανίνη, πτητικά έλαια, χρωστικές ουσίες και μια αλκαλική ουσία, τη γιουγκλόνη. Ο καρπός περιέχει παχύ έλαιο σε ποσοστό 40%-50%, ασβέστιο, σίδηρο, μαγγάνιο και κοβάλτιο. Το πυκνό αφέψημα των φρέσκων φύλλων είναι πολύ ευεργετικό σε περιπτώσεις φλεγμονής των γυναικείων γεννητικών οργάνων όπου είναι απαραίτητες οι πλύσεις.

Μελιτζάνα
Αν και είναι σήμερα ένα από τα πιο γνωστά φυτά στον πλανήτη, η μελιτζάνα είναι ένα από τα σχετικά λίγα βότανα με θεραπευτική δράση που ήταν άγνωστα στους γιατρούς της αρχαίας Ελλάδας. Κατάγεται από τις Ινδίες και την Κίνα, ενώ στην Ευρώπη έφτασε για πρώτη φορά μόλις τον 16ο αιώνα ταυτόχρονα με την εξάπλωση της στην Αμερική. Στη φαρμακευτική, τα χρήσιμα μέρη του φυτού είναι τα φύλλα και ο μίσχος του καρπού. Τα φύλλα της μελιτζάνας, ως κατάπλασμα για εξωτερική χρήση, έχουν μαλακτικές και επουλωτικές ιδιότητες κυρίως για περιπτώσεις που αφορούν αιμορροΐδες, καλόγερους, εγκαύματα και φλεγμονές. Ειδικά σε ό,τι αφορά τις αιμορροΐδες, στη λαϊκή ιατρική περιγράφεται η παρασκευή μια σκόνης από ψημένα κοτσάνια του καρπού της μελιτζάνας. Η σκόνη αυτή τοποθετείται με βαμβάκι πάνω στις αιμορροΐδες.

Αλόη
Η αλόη είναι πολύ γνωστή από την αρχαιότητα, ενώ τα τελευταία χρόνια αναφέρεται πολύ συχνά ως φυτό με θαυματουργή δράση. Οι Ελληνες, οι Ρωμαίοι, οι Αιγύπτιοι και οι Κινέζοι τη χρησιμοποιούσαν για να θεραπεύσουν ασθένειες του δέρματος, ενώ στην Αίγυπτο ήταν ένα από τα βασικά συστατικά για το βαλσάμωμα των νεκρών. Περιέχει περίπου 200 συστατικά, πολλά εκ των οποίων είναι πολύτιμα για τον οργανισμό. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται κάποια πολύτιμα αμινοξέα ,σάκχαρα, στερόλες, ένζυμα, λιγνίνη, Β καροτίνη, χολίνη, μηλικό οξύ, βιταμίνες, ασβέστιο, νάτριο, μαγνήσιο, κάλιο κ.λπ. Η ρητίνη κάποιων ποικιλιών αλόης είναι αρωματική και έχει αντιμυκητιασική, αντιβιοτική και αντιφλεγμονώδη δράση. Τις τελευταίες δεκαετίες δεν υπάρχει ανάγκη για την οικιακή παρασκευή αλοιφών ή αφεψημάτων, αφού η αλόη βρίσκεται πολύ εύκολα σε διάφορα φαρμακευτικά προϊόντα.

Βελανιδιά
Η φλούδα της βελανιδιάς, που είναι το μέρος του δέντρου με τις μεγαλύτερες θεραπευτικές ιδιότητες, περιέχει μεγάλη ποσότητα τανίνης. Παρά την άσχημη μυρωδιά και τη δυνατή γεύση της η τανίνη έχει σημαντικές ιδιότητες. Το αφέψημα της φλούδας είναι εξαιρετικό στην καταπολέμηση των φλεγμονών και των οιδημάτων του τραχήλου της μήτρας. Το αφέψημα παρασκευάζεται από 15 γραμμάρια φλούδας και 1.500 γραμμάρια νερό. Το μείγμα βράζει μέχρι να μείνει ένα κιλό. Στη συνέχεια χορηγείται με κρασί. Η εσωτερική χρήση της φλούδας πάντως πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή, γιατί σε μεγάλες δόσεις για περισσότερο χρονικό διάστημα από το επιτρεπόμενο μπορεί να προκαλέσει καρδιαλγία και βλάβες στο στομάχι.

Πορτοκαλιά
Το πορτοκάλι είναι το φρούτο με τις περισσότερες θεραπευτικές ιδιότητες για τον οργανισμό. Η φλούδα του περιέχει αιθέρια έλαια, ενώ ο χυμός του είναι πλούσιος σε βιταμίνες C, D, A και Ρ, ανόργανα άλατα ασβεστίου, καλίου, μαγνησίου, σιδήρου και νατρίου. Κυρίως χάρη στην περιεκτικότητά του σε βιταμίνη C το πορτοκάλι θωρακίζει τον οργανισμό ενάντια σε λοιμώξεις του αναπνευστικού και του μυοσκελετικού συστήματος. Δεν υπάρχουν συνιστώμενα βότανα ή αφεψήματα για το πορτοκάλι, αφού ο καλύτερος τρόπος για να έχουμε όλες τις ευεργετικές επιπτώσεις του είναι να το φάμε νωπό ή να πιούμε τον χυμό του. Δεν είναι λίγοι ωστόσο αυτοί που αποξηραίνουν τις φλούδες και τις βάζουν σε γυάλινα βάζα για να τις χρησιμοποιήσουν αργότερα σε αφεψήματα.

Δεντρολίβανο

Το δενδρολίβανο είναι ένα εύγευστο, αρωματικό βότανο που εντοπίζεται στην περιοχή της Μεσογείου και έρευνες υποδεικνύουν ότι μπορεί να βοηθά στη μείωση
της φλεγμονής. Η θεωρία αυτή αποδίδεται στην υψηλή περιεκτικότητά του σε πολυφαινόλες, ειδικά το ροσμαρινικό οξύ και το καρνοσικό οξύ.

Πηγές 

• Basu, A., et al. (2011). Green tea minimally affects biomarkers of inflammation in obese subjects with metabolic syndrome. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2952043/
• Chatterjee, P., et al. (2012). Evaluation of anti-inflammatory effects of green tea and black tea: A comparative in vitro study. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3401676/
• Daily, J. W., et al. (2016). Efficacy of turmeric extracts and curcumin for alleviating the symptoms of joint arthritis: A systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials.
  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5003001/
• Funk, J. L., et al. (2016). Anti-inflammatory effects of the essential oils of ginger (Zingiber officinale Roscoe) in experimental rheumatoid arthritis. 
  https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2213434416300056
• Ghasemian, M., et al. (2016). Review of anti-inflammatory herbal medicines.  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4877453/
• Ghosh, S., et al. (2015). The beneficial role of curcumin on inflammation, diabetes and neurodegenerative disease: A recent update [Abstract].
  https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0278691515001878
• Maroon, J. C., et al. (2010). Natural anti-inflammatory agents for pain relief.  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3011108/
• Singh, R., et al. (2010). Green tea polyphenol epigallocatechi3-gallate: Inflammation and arthritis.  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3146294/
• Terry, R., et al. (2011). The use of ginger (Zingiber officinale) for the treatment of pain: A systematic review of clinical trials. 
  https://academic.oup.com/painmedicine/article/12/12/1808/1846834