ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΜΑΝΤΕΛΑ, ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΙ ΛΕΕΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ;

by Επιστημονική Ομ...

Το φαινόμενο Μαντέλα είναι ένας τύπος ψευδούς μνήμης που εμφανίζεται όταν πολλοί διαφορετικοί άνθρωποι θυμούνται λανθασμένα το ίδιο πράγμα. Αναφέρεται σε μια ευρέως διαδεδομένη ψευδή ανάμνηση ότι ο Νέλσον Μαντέλα, Νοτιοαφρικανός ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τελικά πρόεδρος, πέθανε στη φυλακή τη δεκαετία του 1980.

Οι μνήμες δεν είναι πάντα ακριβείς εγγραφές συμβάντων. Μπορούν να αλλάξουν με τον καιρό και ένα άτομο μπορεί να έχει διαφορετικές αναμνήσεις σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Η μνήμη είναι επίσης πολύ υποδηλωτική, πράγμα που σημαίνει ότι οι απόψεις και οι αναμνήσεις των άλλων μπορεί να επηρεάσουν το τι θυμάται ένα άτομο. Έτσι, ευρέως διαδεδομένες λανθασμένες πληροφορίες μπορούν να επηρεάσουν διακριτικά τις μεμονωμένες αναμνήσεις, προκαλώντας θεωρίες συνωμοσίας και επιβλαβείς ψευδείς πεποιθήσεις. Οι εσφαλμένες πεποιθήσεις για τον θάνατο του Νέλσον Μαντέλα είναι μόνο ένα παράδειγμα του φαινομένου Μαντέλα.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Η συγγραφέας και ερευνήτρια Φιόνα Μπρουμ επινόησε τον όρο πριν από μια δεκαετία, όταν δημιούργησε έναν ιστότοπο που περιγράφει λεπτομερώς τις αναμνήσεις της από τον πρώην πρόεδρο της Νότιας Αφρικής Νέλσον Μαντέλα που πέθανε στη φυλακή τη δεκαετία του 1980. Ο Νέλσον Μαντέλα δεν πέθανε στη φυλακή τη δεκαετία του 1980. Μετά από 27 χρόνια φυλάκισης, ο Μαντέλα έγινε πρόεδρος της Νότιας Αφρικής από το 1994 έως το 1999. Πέθανε το 2013.

Παρόλα αυτά, η Μπρουμ σκέφτηκε ότι θυμόταν τη διεθνή ειδησεογραφική κάλυψη του θανάτου του Μαντέλα τη δεκαετία του 1980. Βρήκε άλλους ανθρώπους που μοιράζονταν αυτές τις ψεύτικες αναμνήσεις.

Αιτίες

Η μνήμη είναι εξαιρετικά εύπλαστη. Η εισαγωγή από άλλα άτομα μπορεί να αλλάξει τις αναμνήσεις, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να θυμούνται λάθος γεγονότα ή να θυμούνται γεγονότα που δεν συνέβησαν ποτέ. Μερικές πιθανές αιτίες του φαινομένου Μαντέλα περιλαμβάνουν:

Ψεύτικες αναμνήσεις: Οι ψευδείς αναμνήσεις είναι αναληθείς ή παραμορφωμένες αναμνήσεις ενός γεγονότος. Ορισμένες ψευδείς αναμνήσεις περιέχουν στοιχεία γεγονότων, που μοιάζουν πολύ με το συγκεκριμένο γεγονός. Ωστόσο, άλλα είναι εντελώς ψευδή. Η μνήμη είναι πολύ υποδηλωτική. Αυτό σημαίνει ότι πληροφορίες από άλλο άτομο, η επιθυμία ενός ατόμου να πιστέψει κάτι διαφορετικό ή ψευδείς πληροφορίες στο διαδίκτυο μπορούν να επηρεάσουν τη μνήμη.

Οι άνθρωποι μπορούν να πιστέψουν μια μεγάλη ποικιλία από ψεύτικα πράγματα. Για παράδειγμα, οι επιστήμονες μπόρεσαν να προκαλέσουν ψευδώς αναμνήσεις από τη διάπραξη ενός εγκλήματος. Σε μια μελέτη, οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να διακρίνουν τις ψεύτικες από τις πραγματικές αναμνήσεις.

Συνομιλία: Οι παραποιήσεις είναι ψευδείς αναμνήσεις που δημιουργεί αυθόρμητα ένα άτομο, συχνά για να αντισταθμίσει τις τρύπες στη μνήμη ενός ατόμου. Για παράδειγμα, ένα άτομο που δεν θυμάται τι συνέβη στον Νέλσον Μαντέλα μπορεί να συμπεράνει ότι πέθανε πριν από πολύ καιρό και μετά να αναφέρει ότι θυμάται αυτό το «γεγονός». Το άτομο δεν λέει ψέματα. Πιστεύουν πραγματικά την ψεύτικη μνήμη.

Το confabulation είναι ένα κοινό σύμπτωμα νευρολογικών καταστάσεων που επηρεάζουν τη μνήμη, όπως η νόσος του Alzheimer και άλλες μορφές άνοιας. Όταν ένα άτομο με άνοια συναναστρέφεται, δεν λέει ψέματα ούτε προσπαθεί να εξαπατήσει. Απλώς δεν έχουν τις απαραίτητες πληροφορίες ή επίγνωση για να ανακαλέσουν με ακρίβεια μια συγκεκριμένη μνήμη ή ένα γεγονός.

Έναυσμα: Στην ψυχολογία, το priming περιγράφει ένα φαινόμενο στο οποίο η έκθεση σε ένα ερέθισμα επηρεάζει άμεσα την απόκριση ενός ατόμου σε ένα επόμενο ερέθισμα. Για παράδειγμα, εάν ένα άτομο διαβάσει ή ακούσει τη λέξη «γρασίδι», θα αναγνωρίσει μια άλλη σχετική λέξη, όπως «δέντρο» ή «χλοοκοπτικό», πιο γρήγορα από μια άσχετη λέξη.

Το priming χρησιμοποιεί υποδεικτικές τεχνικές για να προκαλέσει μια συγκεκριμένη απόκριση. Για παράδειγμα, "Έπιασες την κόκκινη μπάλα από το ράφι;" είναι πολύ πιο υποδηλωτική από τη φράση, "Πήρες τίποτα από το ράφι;" Αυτό συμβαίνει επειδή η δεύτερη φράση περιέχει μια γενική ερώτηση ανοιχτού τύπου, ενώ η πρώτη περιγράφει την ενέργεια της αρπαγής ενός συγκεκριμένου αντικειμένου: «την» κόκκινη μπάλα. Επομένως, η πρώτη φράση έχει ισχυρότερη επιρροή στη μνήμη από τη δεύτερη.

Εναλλακτικές πραγματικότητες ή παράλληλα σύμπαντα: Ο Μπρουμ περιγράφει το φαινόμενο Μαντέλα ως μια ξεκάθαρη ανάμνηση ενός γεγονότος που δεν συνέβη ποτέ σε αυτήν την πραγματικότητα. Η εξήγησή της συνδέεται με πολλές δημοφιλείς θεωρίες που υποδηλώνουν ότι το φαινόμενο Μαντέλα εμφανίζεται όταν η πραγματικότητά μας αλληλεπιδρά με άλλες εναλλακτικές πραγματικότητες ή παράλληλα σύμπαντα. Ενώ αυτές οι εξηγήσεις βασίζονται σε πραγματικές θεωρίες στη φυσική, στερούνται επιστημονικής υποστήριξης.

Για παράδειγμα, μερικοί άνθρωποι υποστηρίζουν ότι το φαινόμενο Μαντέλα παρέχει στοιχεία για πολλαπλά σύμπαντα. Μερικοί φυσικοί, βασιζόμενοι σε θεωρίες επιτυχία ως θεωρία χορδών, υποστηρίζουν ότι υπάρχουν άπειρα πιθανά σύμπαντα. Οι επιστήμονες δεν έχουν δοκιμάσει τον ισχυρισμό ότι το φαινόμενο Μαντέλα παρέχει στοιχεία για πολλαπλά σύμπαντα. Τα στοιχεία από την έρευνα μνήμης υποδηλώνουν ότι άλλες θεωρίες ψευδούς μνήμης θα μπορούσαν να εξηγήσουν καλύτερα το φαινόμενο. Ενώ η μαθηματική μοντελοποίηση υποστηρίζει τη θεωρία χορδών και την έννοια των πολλαπλών συμπάντων, και τα δύο παραμένουν αμφιλεγόμενα.

Επιρροή του Διαδικτύου: Η έννοια του φαινομένου Μαντέλα συνεχίζει να κερδίζει δημοφιλή υποστήριξη στα ιστολόγια. Μερικά από αυτά τα ιστολόγια υποστηρίζουν ότι το φαινόμενο Μαντέλα είναι απόδειξη πολλαπλών συμπάντων. Άλλοι χρησιμοποιούν το φαινόμενο Μαντέλα για να προωθήσουν ψευδείς ισχυρισμούς και να διαδώσουν συνωμοσίες. Το Διαδίκτυο είναι ένα ισχυρό εργαλείο για τη διάδοση ψευδών αναμνήσεων και πεποιθήσεων. Βασιζόμενοι στις βασικές αρχές των αναμνήσεων, ορισμένοι ιστότοποι μπορεί να είναι σε θέση να πείσουν τους ανθρώπους να πιστέψουν πράγματα που δεν συνέβησαν ποτέ χρησιμοποιώντας τακτικές όπως:

έναυσμα
συνδυάζοντας ψευδείς πληροφορίες με αληθινές πληροφορίες
επαναλαμβάνοντας έναν ψευδή ισχυρισμό τόσο συχνά που αρχίζει να φαίνεται αληθινός
διάδοση ψευδών ειδήσεων για να υποστηρίξει έναν ψευδή ισχυρισμό

Χαρακτηριστικά

Τα χαρακτηριστικά του φαινομένου Μαντέλα μπορεί να περιλαμβάνουν:

παραμορφωμένες μνήμες στις οποίες ορισμένες πτυχές είναι εν μέρει ή εντελώς ανακριβείς
ξεκάθαρα ολόκληρα γεγονότα που δεν συνέβησαν
πολλά άσχετα άτομα που μοιράζονται παρόμοιες παραμορφωμένες ή ανακριβείς αναμνήσεις

Το φαινόμενο Μαντέλα εμφανίζεται όταν ένα άτομο πιστεύει ότι οι παραμορφωμένες αναμνήσεις του είναι, στην πραγματικότητα, ακριβείς αναμνήσεις. Μπορούν να θυμούνται ξεκάθαρα γεγονότα που συνέβησαν διαφορετικά ή γεγονότα που δεν συνέβησαν ποτέ.

Πώς να αναγνωρίσετε τις ψεύτικες αναμνήσεις

Μία από τις προκλήσεις των ψευδών αναμνήσεων είναι ότι παρουσιάζονται παρόμοια με τις πραγματικές αναμνήσεις. Ένα άτομο μπορεί να είναι πολύ σίγουρο για τη μνήμη και να δημιουργεί αυθόρμητα λεπτομέρειες για να το υποστηρίξει. Χωρίς εξωτερικές αποδείξεις για το ψεύτικο της μνήμης, μπορεί να μην υπάρχουν στοιχεία ότι δεν είναι αλήθεια. Ένα έγγραφο του 2020 υποστηρίζει αυτόν τον ισχυρισμό, διαπιστώνοντας ότι οι άνθρωποι δεν είναι καλύτεροι από την ευκαιρία να ανιχνεύσουν ψευδείς αναμνήσεις.

Περίληψη

Το φαινόμενο Μαντέλα αναφέρεται σε ευρέως διαδεδομένες ψευδείς αναμνήσεις που πιστεύουν μεγάλος αριθμός ανθρώπων ή μια ομάδα ατόμων. Μπορεί να είναι αβλαβή, αλλά μπορούν επίσης να υποστηρίξουν θεωρίες συνωμοσίας ή πολιτικές ατζέντες. Η μνήμη δεν είναι μια τέλεια καταγραφή γεγονότων που συνέβησαν. Μπορεί να αλλάξει με το χρόνο, και με την εξάσκηση και το priming. Εάν η μόνη πηγή αποδείξεων ενός ατόμου ότι κάτι συνέβη είναι από τη δική του μνήμη, είναι πιθανό να μην συνέβη. Η ανεξάρτητη επαλήθευση των αναμνήσεων, ειδικά εκείνων με σημαντικές κοινωνικές ή πολιτικές συνέπειες, μπορεί να επιβραδύνει τη διάδοση παραπληροφόρησης και συνωμοσιών.

Μελέτες