Παιδί: Πώς Καταλαβαίνω Αν Έχει Σύνδρομο Άσπεργκερ;

Πώς γίνεται ένα παιδί: 

να έχει ένα ιδιαίτερα ανεπτυγμένο λεξιλόγιο, αλλά

να έχει προβλήματα στην επικοινωνία,

να δυσκολεύεται να συζητήσει με τους συνομηλίκους του,

να τους αποφεύγει γιατί δεν μπορεί να τους καταλάβει,

να μην μπορεί να παίξει μαζί τους γιατί δεν καταλαβαίνει τους κανόνες των παιχνιδιών;

Τα παιδιά με σύνδρομο Αsperger αντιλαμβάνονται τον κόσμο διαφορετικά από εμάς τους άλλους. Συχνά πιστεύουν ότι όλα κινούνται μ' ένα παράξενο ρυθμό. Γιατί άλλα λέμε και άλλα εννοούμε; Γιατί οι κοινωνικές σχέσεις είναι τόσο περίπλοκες και τόσο συναισθηματικά φορτισμένες;

Το κουδούνι χτυπάει για διάλειμμα, τα παιδιά ξεχύνονται έξω και για το Νικόλα ξεκινάει ξανά η χειρότερη ώρα του σχολείου. Είτε θα μείνει μόνος στην τάξη  είτε θα παρακολουθεί εξ΄ αποστάσεως τα άλλα παιδιά να παίζουν. Θα ήθελε πολύ να είναι μαζί τους αλλά όλες οι προσπάθειες που έχει κάνει έχουν αποτύχει. Όποτε τον πλησίασαν εκείνος με χαρά άρχισε να τους απαριθμεί τους πλανήτες και τα αναρίθμητα χαρακτηριστικά του καθένα, θέμα εξαιρετικού ενδιαφέροντος, γι’ αυτό και απορούσε που  δεν κάθονταν πολύ ώρα να ακούσουν. Άσε που  δεν καταλάβαινε τα λεγόμενα «αστεία» τους και γιατί γέλαγαν όλοι με αυτά. Τι πάει να πει στο κάτω-κάτω θα σπάσουμε πλάκα πέρα από το ότι θα σπάσουμε …μία πλάκα; Όσες φορές μάλιστα επιχείρησε να παίξει μπάσκετ όλοι του φωνάζανε ότι δεν μπορεί να καταλάβει και τον πιο απλό κανόνα του παιχνιδιού. Ανυπομονεί να πάει σπίτι όπου μετά από όλη αυτή τη φασαρία της ημέρας (δεν αντέχει καθόλου το θόρυβο), θα επιδοθεί στην αγαπημένη του ασχολία: θα κουνάει ένα φύλλο χαρτί πάνω-κάτω, θα παρατηρεί τις κινήσεις που κάνει και θα ηρεμεί.   Ο Νικόλας έχει διαγνωστεί με σύνδρομο Άσπεργκερ.

Τι είναι το σύνδρομο Άσπεργκερ ;

 Το σύνδρομο Άσπεργκερ εντάσσεται στις  διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές και κύρια χαρακτηριστικά του είναι η σημαντική δυσκολία στην επικοινωνία και στις κοινωνικές σχέσεις και η υπερβολική προσκόλληση σε συγκεκριμένους τομείς ενδιαφερόντων ή αντικείμενα. Τα παραπάνω εντοπίζονται και στον αυτισμό, διαφοροποιούνται όμως από αυτόν ως προς το ότι τα παιδιά με σύνδρομο Άσπεργκερ έχουν νοημοσύνη σε φυσιολογικά πλαίσια (κάποιες φορές και σε ανώτερα επίπεδα),  ενώ δεν έχει σημειωθεί σημαντική καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου. Συγκεκριμένα:

-         Ο λόγος τους παρόλο που είναι αναπτυγμένος επαρκώς, ως προς τη γραμματική, τη σύνταξη, το λεξιλόγιο παρουσιάζει ιδιορρυθμίες και υπολείπεται του επικοινωνιακού χαρακτήρα. Συχνά τα άτομα με σ. Άσπεργκερ δεν αντιλαμβάνονται το μεταφορικό λόγο και το χιούμορ, μιλούν πολύ ώρα για θέμα που τους ενδιαφέρει και αδυνατούν να κάνουν διάλογο

-         Δυσκολεύονται να κατανοήσουν και να χρησιμοποιήσουν τους κώδικες κοινωνικής συμπεριφοράς και τα στοιχεία της εξωλεκτικής επικοινωνίας (βλεμματική επαφή, γλώσσα σώματος), όπως και να αντιληφθούν τα συναισθήματα των άλλων. Δε γνωρίζουν, λοιπόν, πώς να φερθούν σε διάφορες κοινωνικές καταστάσεις, με αποτέλεσμα να καταλήγουν απομονωμένα, αν και επιθυμούν την παρέα των συνομηλίκων. Προτιμούν να πλησιάζουν ενήλικες.

-         Εμφανίζουν επαναλαμβανόμενες κινήσεις (π.χ. «φτερούγισμα χεριών») και εμμονή σε λεπτομέρειες εικόνων ή αντικειμένων.

-         Έχουν δυσκολία προσαρμογής σε καινούριες καταστάσεις, επιθυμούν να τηρείται η ρουτίνα του καθημερινού προγράμματός τους

-         Μπορεί να εμφανίζουν αδεξιότητα στις κινήσεις ενώ παρουσιάζουν ευαισθησία σε ήχους, μυρωδιές, γεύσεις, φώτα.

-         Ενδέχεται να έχουν ιδιαίτερη κλίση σε ορισμένους μαθησιακούς τομείς ή/και αναπτυγμένη μνήμη. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά δε συνυπάρχουν όλα στο ίδιο άτομο.

Το σύνδρομο είναι νευρολογικής αιτιολογίας και συναντάται συχνότερα στα αγόρια απ΄ ότι στα κορίτσια. Η διάγνωση γίνεται από τα 3 περίπου χρόνια, ενώ γίνεται πιο αντιληπτό μετά την έναρξη της σχολικής ζωής. Λόγω του καλού νοητικού και λεκτικού επιπέδου, όμως, μπορεί να είναι δυσδιάκριτο. Συνοδεύει το παιδί σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Με την κατάλληλη ψυχοπαιδαγωγική εκπαίδευση και υποστήριξη, παρόλ’ αυτά, το παιδί με σύνδρομο Άσπεργκερ μπορεί να βελτιώσει τις δεξιότητες κοινωνικής συνδιαλλαγής και να  αξιοποιήσει ακόμα και τις ιδιαιτερότητές του, μέσα σε πλαίσια αποδεκτά και λειτουργικά.

Της Ελένης Μπαϊζάνη, Κλινική Ψυχολόγος- Παιδοψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια