Φοινικέλαιο: Διαβάστε Τώρα Ένα Ακόμη Δηλητήριο Που Βάζουμε Συχνά Στο Πιάτο Μας

Φοινικέλαιο: Διαβάστε Τώρα Ένα Ακόμη Δηλητήριο Που Βάζουμε Συχνά Στο Πιάτο Μας

Φοινικέλαιο: Διαβάστε Τώρα Ένα Ακόμη Δηλητήριο Που Βάζουμε Συχνά Στο Πιάτο Μας

Του Αλέξανδρου Λαλάκου

 

Την άνοιξη του 2016, η Ευρωπαϊκή Αρχή για την ασφάλεια των τροφίμων ανακοίνωσε ότι το φοινικέλαιο που χρησιμοποιείται στη διάσημη σοκολατένια αμαρτία, τη ΝUTELLA, είναι επικίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Δημιουργήθηκε πανικός, όλα τα μέσα αναπαρήγαγαν το θέμα αλλά όπως συμβαίνει συνήθως, μετά από λίγο καιρό ξεχάστηκε. Το αποκορύφωμα αυτής της ιστορίας είναι η εταιρία που παράγει την ΝUTELLA, όχι μόνο να μην αποσύρει το συγκεκριμένο συστατικό από την παρασκευή της αλλά να δηλώνει ότι αν η NUTELLA δεν περιείχε φοινικέλαιο, τότε δεν θα είχε και την απαλή υφή της.

 

Τι είναι το φοινικέλαιο

Είναι ένα φυτικό λάδι, που εξάγεται από τον καρπό του φοινικόδεντρου. Σε φυσική μορφή είναι υγιεινό, γιατί περιέχει αντιοξειδωτικά καροτενοειδή, αρκετά υψηλό μονοακόρεστο ελαικό οξύ (κάτι εξάλλου που περιέχει και το ελαιόλαδο), τοκοφερόλες και τοκοτριενόλες (είναι δύο σημαντικά είδη της βιταμίνης Ε, που συναντάται στα φυτικά έλαια) και συνένζυμο Q10.

Ναι μεν αλλά

Σε φυσική μορφή λοιπόν είναι καλό για την υγεία. Όμως τα προβλήματα παρουσιάζονται, όταν αρχίζει η επεξεργασία του. Γιατί, όχι μόνο χάνει την πλειοψηφία από τα θρεπτικά συστατικά (αν όχι όλα), αλλά οι υψηλές θερμοκρασίες που χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία του, το καθιστούν καρκινογόνο, μιας και κατά τη διάρκεια αυτής της επεξεργασίας, απελευθερώνεται μια ουσία με την ονομασία γλυκιδόλη, η οποία μπορεί να προκαλέσει όγκους στον ανθρώπινο οργανισμό (πειράματα που έγιναν σε ποντίκια εργαστηρίων απέδειξαν ότι η γλυκιδόλη προκάλεσε καρκινικούς όγκους), κάτι εξάλλου που έχει επισημανθεί και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και το Διεθνές Ινστιτούτο Καρκίνου. Ερευνητές επίσης του Πανεπιστημίου του Harvard, χαρακτηρίζουν το φοινικέλαιο δηλητήριο για την καρδιά, μιας και σε επεξεργασμένη μορφή περιέχει τεράστια ποσότητα κορεσμένων λιπαρών, τα οποία αυξάνουν τα επίπεδα χοληστερόλης (LDL) στο αίμα και οδηγούν σε καρδιαγγειακές παθήσεις ( με το βασικό συστατικό του κορεσμένου λίπους, το παλμιτικό οξύ). Ο Παγκόσμιος Οργανισμό Υγείας καθώς και πολλές άλλες διεθνείς υγειονομικές οργανώσεις εδώ και χρόνια πιέζουν για την ελάττωση της χρήσης φοινικέλαιου, τονίζοντας ότι υπάρχουν αρκετά στοιχεία για αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.

 

Πού βρίσκεται

Το φοινικέλαιο βρίσκεται σχεδόν παντού στα ράφια των σούπερ μάρκετ και όπου υπάρχουν πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα. Νούμερο 1 είναι η μαργαρίνη που χρησιμοποιείται ευρέως σε καθημερινή βάση στα νοικοκυριά, στα εστιατόρια αλλά και στα ζαχαροπλαστεία, αφού είναι το βασικό συστατικό για την παρασκευή γλυκών. Ακολουθούν τα πατατάκια, τα γαριδάκια, το ψωμί για τοστ, οι μαγιονέζες, πολλές έτοιμες σάλτσες, τα έτοιμα κέικ, τα παγωτά, η ζύμη για τάρτες, τα φρέσκα ζυμαρικά, οι κύβοι μαγειρικής, πολλά έτοιμα φαγητά, τα δημητριακά, οι μπάρες, τα μπισκότα, οι σοκολάτες και φυσικά… σε πραλίνες. Το τραγικό όμως είναι ότι συναντάμε το φοινικέλαιο και στο βρεφικό γάλα φόρμουλα (είναι το αγελαδινό γάλα σε σκόνη, που δίνεται κατά τον πρώτο χρόνο του βρέφους -αντικαθιστώντας το ιδανικό για τη σωστή ανάπτυξη μητρικό γάλα- σε επεξεργασμένη μορφή όμως, για να γίνεται ανεκτό από τον βρεφικό οργανισμό. Το ίδιο ισχύει και για το κατσικίσιο και το γάλα σόγιας.)

Επίσης χρησιμοποιείται ως βασικό συστατικό στα σαπούνια και σε πολλά καλλυντικά, όπως το κραγιόν (για να διατηρηθεί καλύτερα το χρώμα και να μην επηρεάζεται από τις υψηλές θερμοκρασίες).

 

Γιατί η βιομηχανία τροφίμων το χρησιμοποιεί

Επιλέγεται από τη βιομηχανία τροφίμων, γιατί έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως:

-          Έχει μεγάλη γκάμα χρήσεων

-          Επιμηκύνει τη διάρκεια ζωής των προϊόντων

-          Δε χρειάζεται σχεδόν καθόλου υδρογόνωση (χημική διεργασία, κατά την οποία ενώνεται το υδρογόνο με μία ουσία. Με αυτόν τον τρόπο π.χ. ενώνονται τα φυτικά υγρά έλαια με υδρογόνο και μετατρέπονται σε μαργαρίνη)

-          Έχει υψηλή ανθεκτικότητα απέναντι στις ακραίες θερμοκρασίες

-          Παρουσιάζει μεγάλη αποδοτικότητα καλλιεργειών (ένα στρέμμα αποδίδει πολύ περισσότερο λάδι από οποιοδήποτε άλλο σπορέλαιο)

-          Και το πιο σημαντικό: έχει πάρα πολύ μικρό κόστος παραγωγής, σε σχέση με άλλα έλαια (ηλιέλαιο, σπορέλαιο)

 

Κίνδυνος για το περιβάλλον

Όσο η βιομηχανία τροφίμων χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο φοινικέλαιο -με τα στοιχεία να μιλάνε για πάνω από 55 εκατομμύρια τόνους το έτος-, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος για την υγεία αλλά και το περιβάλλον. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις κρούουν τον κώδωνα για έναν οικολογικό Αρμαγεδώνα. Όσο αυξάνεται η κατανάλωση και η ζήτηση απ’ τον άνθρωπο, τόσο αποψιλώνονται τροπικά δάση, ώστε να δημιουργηθούν νέες εκτάσεις για μονοκαλλιέργεια φοίνικα. Επίσης καταστρέφονται οικοσυστήματα, με συνέπεια την απειλή σπάνιων ειδών (π.χ. μέσα σε 20 χρόνια χάθηκαν πάνω από 50.000 ουρακοτάγκοι). Η βιομηχανία του φοινικέλαιου δεν καταστρέφει μόνο το περιβάλλον, αλλά και τους ανθρώπους που έχουν την ατυχία να ζουν σε περιοχές που φύεται ο φοίνικας, που παράγει το πολύτιμο φοινικέλαιο. Ολόκληρα χωριά καταστρέφονται, οι κάτοικοι που ζουν απ’ το δάσος εκτοπίζονται και παιδιά εξαναγκάζονται να δουλέψουν. Η Greenpeace αντιδρά κατά της χρήσης φοινικελαίου από τη βιομηχανία και προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη με ποικιλία δράσεων και καταγγελιών. Χαρακτηριστική είναι η «κατάληψη» ενός τάνκερ που μετέφερε φοινικέλαιο. Ζητά έτσι απ’ τις μεγάλες εταιρίες παραγωγής προϊόντων σοκολάτας και μπισκότων, όπως η αμερικάνικη πολυεθνική Mondelez που παράγει τα γνωστά μπισκότα Oreo, τις σοκολάτες Milka κ.α. ή η ιταλική FERRERO, με τα ομώνυμα σοκολατάκια, αλλά και την πραλίνα, να σταματήσουν να χρησιμοποιούν φοινικέλαιο στα προϊόντα τους, μια και αυτά τα προϊόντα έχουν στιγματιστεί από την καταστροφή των τροπικών δασών, τον θάνατο χιλιάδων ζώων αλλά και τον απάνθρωπο εκτοπισμό απ’ την προγονική γη αυτοχθόνων πληθυσμών.

 

Τι πρέπει να κάνουμε

Καταρχάς να διαβάζουμε καλύτερα τις ετικέτες και να αποφεύγουμε προϊόντα που περιέχουν φοινικέλαιο. Υπάρχει περίπτωση επίσης η ετικέτα να αναγράφει «φυτικά λίπη». Μην ξεγελαστείτε. Πάλι φοινικέλαιο είναι. Το ανέφερα και στο προηγούμενο τεύχος του Υγεία Ευεξία, στο άρθρο μου για το msg, το όξινο γλουταμινικό νάτριο, η γνώση είναι το όπλο μας. Ούτε το κράτος (που θα έπρεπε), ούτε η βιομηχανία τροφίμων θα ενδιαφερθεί για την υγεία μας. Επίσης η υγιεινή διατροφή πρέπει να γίνεται βίωμα από πολύ μικρή ηλικία, έτσι ώστε να οικειοποιηθούμε έναν υγιεινό τρόπο ζωής συνειδητά. Εννοείται ότι πρέπει να μειώσουμε την κατανάλωση τυποποιημένων και επεξεργασμένων τροφίμων. Πολλές φορές απλές λύσεις, αφιερώνοντας λίγο από τον χρόνο μας, βοηθούν να έχουμε καλή υγεία εμείς και τα παιδιά μας. Π.χ. να μαγειρεύουμε στο σπίτι και όχι να αγοράζουμε έτοιμα γεύματα, να χρησιμοποιούμε ελαιόλαδο, βούτυρο αντί για μαργαρίνη, πιο απλές και υγιεινές ιδέες για γλυκές γεύσεις κ.α. Και το πιο σημαντικό, αποφεύγοντας τα προϊόντα που περιέχουν φοινικέλαιο, δεν κάνουμε καλό μόνο στην υγεία μας αλλά δημιουργούμε μία στάση ζωής και διαφυλάττουμε τον πλανήτη μας από τις καταστροφικές πρακτικές της βιομηχανίας τροφίμων.