Τροφές και διατροφικά συμπληρώματα που βοηθούν στην αποτοξίνωση του σώματος

Τροφές και διατροφικά συμπληρώματα που βοηθούν στην αποτοξίνωση του σώματος

Τροφές και διατροφικά συμπληρώματα που βοηθούν στην αποτοξίνωση του σώματος

Η μεταβολική αποτοξίνωση είναι η οδός με την οποία ο οργανισμός επεξεργάζεται ανεπιθύμητες χημικές ουσίες για εξάλειψη. Το σώμα μεταβολίζει τα ξενοβιοτικά (ξένες χημικές ουσίες) και τα περιττά ενδοβιοτικά (ενδογενώς παραγόμενα χημικά) έτσι ώστε να μπορούν να εκκρίνονται.

Πώς το σώμα αποτοξινώνει τον εαυτό του;

Η διαδικασία της μεταβολικής αποτοξίνωσης αποτελείται από τρία βασικά στάδια:

 

     Φάση Ι - ενζυματικός μετασχηματισμός:

         Σκοπός είναι ο χημικός μετασχηματισμός ενώσεων από λιποδιαλυτές σε περισσότερο υδατοδιαλυτές

         Γενικά πραγματοποιείται από ένζυμα κυτοχρώματος P450 (CYP)

 

     Φάση II - ενζυματική σύζευξη:

         Σκοπός είναι η περαιτέρω αύξηση της υδατοδιαλυτότητας και η μείωση της αντιδραστικότητας των προϊόντων της φάσης Ι

         Γενικά πραγματοποιείται από UDP-γλυκουρονυλτρανσφεράσες (UGTs), γλουταθειόνη S-τρανσφεράσες (GSTs) και σουλφοτρανσφεράσες (SULTs)

 

     Φάση III - μεταφορά:

         Σκοπός είναι να εκκρίνονται υδατοδιαλυτές ενώσεις από το κύτταρο

 

Ας δούμε ποιες τροφές και θρεπτικά συστατικά βοηθούν στη φάση I της αποτοξίνωσης:

Όπως με όλα τα ένζυμα το κυτόχρωμα P450 χρειάζεται διάφορα θρεπτικά συστατικά για να λειτουργήσει. Έλλειψη σε ένα από αυτά σημαίνει ότι περισσότερες τοξίνες επιπλέουν προκαλώντας βλάβη. Τα συστατικά που χρειάζονται για την αποτοξίνωση της Φάσης I είναι:

- Χαλκός

- Μαγνήσιο (η έλλειψη μαγνησίου αυξάνει σημαντικά την τοξικότητα πολλών φαρμάκων)

- Ψευδάργυρος

- Βιταμίνη C

Οι έρευνες έχουν δείξει ότι διάφορα θρεπτικά συστατικά ενεργοποιούν το κυτόχρωμα P450, ενώ άλλα θρεπτικά συστατικά το αναχαιτίζουν.

 

Το κυτόχρωμα P450 παρακινείται από μερικές τοξίνες και από μερικά τρόφιμα και θρεπτικά συστατικά. Προφανώς, είναι ευεργετικό να βελτιώσετε την αποτοξίνωση της Φάσης I για να διώξετε τις τοξίνες όσο το δυνατόν συντομότερα. Αυτό επιτυγχάνεται καλύτερα παρέχοντας τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και μη τοξικούς διεγέρτες, ενώ παράλληλα να αποφεύγετε αυτά τα συστατικά που είναι τοξικά. Ωστόσο, η διέγερση της Φάσης I δεν είναι καλή ιδέα αν το σύστημά σας της Φάσης II δεν λειτουργεί κατάλληλα.

 

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΟΤΟΞΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΦΑΣΗΣ I

 

Τροφές

Λάχανο, μπρόκολο, λαχανάκια Βρυξελλών

Δίαιτα υψηλή σε πρωτεΐνες

Πορτοκάλια και μανταρίνια (αλλά όχι γκρέιπφρουτ)

 

Θρεπτικά συστατικά

Βιταμίνη Β3 (νιασίνη)

Βιταμίνη Β1 (ριβοφλαβίνη)

Βιταμίνη C

 

Βότανα

Σπόροι κύμινου και άνηθου

 

Ανάμεσα στις τροφές, η οικογένεια των σταυρανθών (λάχανο, μπρόκολο, κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών) περιέχουν χημικά συστατικά που διεγείρουν τα αποτοξινωτικά ένζυμα τόσο της Φάσης I όσο και της Φάσης II. Ένα τέτοιο συστατικό είναι ένα ισχυρό αντικαρκινικό χημικό που ονομάζεται ινδόλη-3-καρβινόλη (I3C). Είναι ένα πολύ ενεργό διεγερτικό των αποτοξινωτικών ενζύμων στο έντερο και στο ήπαρ (1). Το καθαρό αποτέλεσμα είναι σημαντική προστασία από διάφορες τοξίνες, ιδιαίτερα καρκινογόνα. Αυτό εξηγεί γιατί η κατανάλωση σταυρανθών λαχανικών προστατεύει από τον καρκίνο.

Τα πορτοκάλια και τα μανταρίνια και οι σπόροι του κύμινου και του άνηθου περιέχουν λιμονένιο, ένα φυτοχημικό το οποίο έχει βρεθεί ότι προλαμβάνει και ακόμα θεραπεύει τον καρκίνο σε τεστ σε ζώα (2). Οι προστατευτικές επιδράσεις του λιμονένιου οφείλονται προφανώς στο γεγονός ότι είναι ένας ισχυρός παρακινητής των ενζύμων τόσο της Φάσης I όσο και της Φάσης II της αποτοξίνωσης που εξουδετερώνουν τα καρκινογόνα.

 

Ας δούμε ποιες τροφές και θρεπτικά συστατικά βοηθούν στη φάση II της αποτοξίνωσης:

 

Σε γενετικό επίπεδο, η παραγωγή των περισσότερων ενζύμων φάσης II ελέγχεται από μια πρωτεΐνη που ονομάζεται πυρηνικός παράγοντας που προέρχεται από ερυθροειδή 2 (Nrf2), ένας κύριος ρυθμιστής της αντιοξειδωτικής απόκρισης (3).

Ορισμένα διατροφικά συστατικά (συμπεριλαμβανομένης της σουλφοραφάνης από το μπρόκολο και της ξανθοομόλης από τον λυκίσκο) μπορούν να ενεργοποιήσουν άμεσα τον Nrf2 και να διεγείρουν την αντιοξειδωτική ενζυμική δραστηριότητα. Αυτό μπορεί εν μέρει να εξηγήσει τις ευεργετικές τους επιπτώσεις στην αποτοξίνωση (4).

Η αποτοξίνωση Φάσης II περιλαμβάνει μια διαδικασία που ονομάζεται «σύζευξη» (conjugation), στην οποία διάφορα ένζυμα στο ήπαρ προσδένουν μικρά χημικά στην τοξίνη.

 

Σύζευξη γλουταθειόνης

Μια πρωταρχική διαδρομή αποτοξίνωσης είναι η σύζευξη γλουταθειόνης (ένα τριπεπτίδιο που αποτελείται από τρία αμινοξέα: κυστεΐνη, γλουταμικό οξύ και γλυκίνη). Πολλά τοξικά χημικά, συμπεριλαμβανομένων των βαρέων μετάλλων, των διαλυτών και των φυτοφαρμάκων, είναι λιποδιαλυτά. Αυτό κάνει πολύ δύσκολο για το σώμα να τα αποβάλλει. Ο βασικός τρόπος που το σώμα αποβάλλει τα λιποδιαλυτά συστατικά είναι εκκρίνοντάς τα στη χολή. Το πρόβλημα είναι ότι το 95% της χολής, συμπεριλαμβανομένων των εκκρινόμενων τοξινών, επαναρρωφώνται.

Ευτυχώς το σώμα είναι ικανό να μετατρέπει τις λιποδιαλυτές τοξίνες σε υδατοδιαλυτή μορφή. Το σώμα εκτελεί αυτό το κατόρθωμα με τη βοήθεια της γλουταθειόνης. Όταν η γλουταθειόνη δένεται σε μια λιποδιαλυτή τοξίνη, τη μετατρέπει τελικά σε μια υδατοδιαλυτή μορφή που ονομάζεται μερκαπτάτη (mercaptate), κάτι που επιτρέπει πιο αποτελεσματική έκκριση μέσω των νεφρών. Η αποβολή των λιποδιαλυτών συστατικών – ιδιαίτερα των βαρέων μετάλλων όπως ο υδράργυρος και ο μόλυβδος – εξαρτάται από τα επαρκή επίπεδα γλουταθειόνης, η οποία με τη σειρά της εξαρτάται από επαρκή επίπεδα μεθειονίνης και κυστεΐνης.

Για να αυξήσετε τα επίπεδα γλουταθειόνης μπορείτε να πάρετε είτε συμπληρώματα γλουταθειόνης είτε συμπληρώματα βιταμίνης C (500-3000 mg την ημέρα) είτε Ν-ακετυλοκυστεΐνη (800 mg την ημέρα) (5-6). Επίσης στη σύνθεση της γλουταθειόνης μπορούν να βοηθήσουν συμπληρώματα μεθειονίνης και γλυκίνης.

 

Σύζευξη αμινοξέων

Διάφορα αμινοξέα (γλυκίνη, ταυρίνη, γλουταμίνη, αργινίνη και ορνιθίνη) χρησιμοποιούνται για να συνδέονται με τις τοξίνες και να τις εξουδετερώνουν. Από αυτά, η γλυκίνη είναι το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο αμινοξύ στην αποτοξίνωση της Φάσης II.

Η γλυκίνη και άλλα αμινοξέα που χρησιμοποιούνται για τη σύζευξη γίνονται ελλιπή σε μια δίαιτα χαμηλών πρωτεϊνών και όταν η χρόνια έκθεση σε τοξίνες συντελεί στο άδειασμα.

Για να εξασφαλίσετε ότι η σύζευξη αμινοξέων λειτουργεί καλά, απλώς καταναλώνετε τροφές που είναι πλούσιες σε πρωτεΐνες.

 

Μεθυλίωση

Η μεθυλίωση περιλαμβάνει τη σύζευξη μεθυλοομάδων σε τοξίνες. Οι περισσότερες από τις μεθυλοομάδες που χρησιμοποιούνται για την αποτοξίνωση προέρχονται από την S-αδενοσυλμεθειονίνη (SAMe). Η SAMe συντίθεται από το αμινοξύ μεθειονίνη. Αυτή η σύνθεση απαιτεί τα συστατικά χολίνη, φολικό οξύ και βιταμίνη Β12.

Για να εξασφαλίσετε ότι η μεθυλίωση λειτουργεί επαρκώς, τρώτε τροφές πλούσιες σε φολικό οξύ (πράσινα φυλλώδη λαχανικά), βιταμίνη Β6 (δημητριακά ολικής αλέσεως και όσπρια) και βιταμίνη Β12 (ζωικές τροφές) ή πάρτε συμπλήρωμα που περιέχει φολικό οξύ, βιταμίνη Β6 και βιταμίνη Β12. Μπορείτε επίσης να πάρετε και συμπλήρωμα SAMe.

 

Sulfation

Η sulfation (δεν μπορεί να αποδοθεί αυτός ο όρος στα ελληνικά, οπότε κρατάμε τη διεθνή ορολογία) είναι η σύζευξη των τοξινών με συστατικά που περιέχουν θείο.

Για να εξασφαλίσετε ότι η sulfation λειτουργεί επαρκώς, καταναλώνετε επαρκείς ποσότητες τροφών που περιέχουν θείο, όπως κρόκους αυγών, κόκκινες πιπεριές, σκόρδο, κρεμμύδια, μπρόκολο και λαχανάκια Βρυξελλών.

 

Κουρκουμίνη και αποτοξίνωση Φάσης II

Η κουρκουμίνη, το συστατικό που δίνει το κίτρινο χρώμα στον κουρκουμά (turmeric) διεγείρει τη Φάση II. Αυτή η επίδραση είναι πολύ χρήσιμη στην πρόληψη του καρκίνου. Η κουρκουμίνη έχει βρεθεί ότι αναχαιτίζει καρκινογόνα, όπως το βενζοπυρένιο (το καρκινογόνο που βρίσκεται στο ψημένο στα κάρβουνα κρέας), από το να προκαλούν καρκίνο σε διάφορες ζωικές μελέτες. Φαίνεται ότι η κουρκουμίνη ασκεί την αντικαρκινογόνο της δράση μειώνοντας τη δραστηριοποίηση των καρκινογόνων, ενώ παράλληλα αυξάνοντας την αποτοξίνωση αυτών που είναι ενεργοποιημένα. Η κουρκουμίνη έχει βρεθεί ότι εμποδίζει άμεσα την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων (7).

Η κουρκουμίνη είναι χρήσιμη για τους καπνιστές και τους ανθρώπους που εκτίθενται στον καπνό χωρίς τη θέλησή τους (παθητικοί καπνιστές). Τα περισσότερα από τα χημικά που προκαλούν καρκίνο στον καπνό των τσιγάρων είναι καρκινογόνα μόνο κατά την περίοδο ενεργοποίησης από τη Φάση I και της τελικής αποτοξίνωσης από τη Φάση II. Η κουρκουμίνη μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της επίδρασης που προκαλεί καρκίνο με δραματικό τρόπο. Σε μια ανθρώπινη μελέτη, σε 16 χρόνιους καπνιστές δίνονταν 1,5 γραμμάρια κουρκουμά καθημερινά, ενώ 6 μη καπνιστές υπηρετούσαν ως η ομάδα ελέγχου για σύγκριση (8). Στο τέλος της δοκιμής των 30 ημερών, οι καπνιστές που λάμβαναν τον κουρκουμά είχαν σημαντική μείωση στα επίπεδα των μεταλλαξιογόνων που εκκρίνονταν στα ούρα σε σύγκριση με τα επίπεδα των μη καπνιστών. Αυτά τα αποτελέσματα είναι αρκετά σημαντικά, καθώς τα επίπεδα των μεταλλαξιογόνων στα ούρα θεωρούνται ότι σχετίζονται με το συστημικό φορτίο των καρκινογόνων και την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών αποτοξίνωσης.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Beecher CWW, Cancer preventive properties of varieties of Brassica oleracea: A review. Am J Clin Nutr, 59(suppl.), 1994, 1166S-70S.

2. Crowell PL, Gould MN, Chemoprevention and therapy of cancer by d-Limonene, Critical Rev Oncogenesis, 5, 1994, 1-22.

3. Moi P, Chan K, Asunis I, Cao A, Kan YW. Isolation of NF-E2-related factor 2 (Nrf2), a NF-E2-like basic leucine zipper transcriptional activator that binds to the tandem NF-E2/AP1 repeat of the beta-globin locus control region. Proc Natl Acad Sci USA 1994;91 (21): 9926-30

4. Dinkova-Kostova AT, Holtzclaw WD, Cole RN et al. Direct evidence that sulfhydryl groups of Keap1 are the sensors regulating induction of phase 2 enzymes that protect against carcinogens and oxidants. Proc Natl Acad Sci USA 2002;99 (18) : 11908-13

5. Johnston CJ, Meyer CG, Srilakshmi JC, Vitamin C elevates red blood cell glutathione in healthy adults, Am J Clin Nutr, 58, 1993, 103-5.

6. Jain A. et al., Effect of ascorbate or n-acetylcysteine treatment in a patient with hereditary glutathione synthetase deficiency, J Pediatr, 124, 1994, 229-33.

7. Nagabhushan M, Bhide SV, Curcumin as an inhibitor of cancer, J Am Coll Nutr, 11, 1992, 192-98.

8. Polasa K. et al., Effect of turmeric on urinary mutagens in smokers, Mutagenesis, 7, 1992, 107-9.


Μάριος Δημόπουλος

Φυσικοπαθητικός (Doctor of Naturopathy)-Διατροφοπαθητικός-Συγγραφέας
Υποψήφιος PhD in Integrative Medicine
Μέλος της American Naturopathic Medical Association
Μέλος του American Council of Applied Clinical Nutrition
Μέλος του American Association of Drugless Practitioners
Μέλος του American Association of Nutritional Consultants
Μέλος του Canadian Association of Natural Nutritional Practitioners
Μέλος της Association for Natural Medicine in Europe
Μέλος της Society of Complementary Alternative and Holistic Practitioners
Μέλος του Επαγγελματικού Σωματείου Συμπληρωματικής Ιατρικής και Ανθρωπιστικών Επιστημών (Ε.Σ.Σ.Ι.Α.Σ.)

Διαβάστε επίσης...

Σαλάτα της γιαγιάς

Σαλάτα της γιαγιάς

Μια εύκολη και υγιεινή σαλάτα!

Περισσότερα
Εύκολη Συνταγή Για Παραδοσιακή Πετιμεζόπιτα!

Εύκολη Συνταγή Για Παραδοσιακή Πετιμεζόπιτα!

Εύκολη Συνταγή Για Παραδοσιακή Πετιμεζόπιτα!, vegan συνταγές

Περισσότερα
Οι άνδρες ξεπερνούν τις γυναίκες στα χρόνια σεξουαλικής ζωής

Οι άνδρες ξεπερνούν τις γυναίκες στα χρόνια σεξουαλικής ζωής

Οι άνδρες ξεπερνούν τις γυναίκες στα χρόνια σεξουαλικής ζωής

Περισσότερα