Πώς Μπορούμε Να Επιβραδύνουμε Τη Γήρανση Και Να Ζήσουμε Περισσότερα Χρόνια Με Υγεία Και Ευεξία,Του Μάριου Δημόπουλου

Πώς Μπορούμε Να Επιβραδύνουμε Τη Γήρανση Και Να Ζήσουμε Περισσότερα Χρόνια Με Υγεία Και Ευεξία,Του Μάριου Δημόπουλου

Πώς Μπορούμε Να Επιβραδύνουμε Τη Γήρανση Και Να Ζήσουμε Περισσότερα Χρόνια Με Υγεία Και Ευεξία,Του Μάριου Δημόπουλου

*Του Μάριου Δημόπουλου

 

Στις ημέρες μας έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερος ιατρικός κλάδος, η αντιγηραντική ιατρική, η οποία εξετάζει τις αιτίες του γήρατος και προσπαθεί να βρει τρόπους να καθυστερήσει τα γηρατειά, να αποτρέψει τις ασθένειες που σχετίζονται με το γήρας και να προσθέσει χρόνια στη ζωή μας.

 

Γιατί γερνάμε;

Πολλές είναι οι θεωρίες για τα αίτια της γήρανσης. Στο άρθρο αυτό θα επικεντρωθούμε στη θεωρία κατά την οποία η γήρανση σχετίζεται με την άθροιση κυτταρικών βλαβών που προκαλούνται από τον μεταβολισμό του κυττάρου. Οι μηχανισμοί που ενοχοποιούνται περισσότερο για τις βλάβες αυτές είναι ο σχηματισμός των ελευθέρων ριζών και η γλυκοζυλίωση (γλύκανση).

 

Ελεύθερες ρίζες: Η βασική αιτία της γήρανσης

Οι ελεύθερες ρίζες είναι μόρια που διαφέρουν από τα συμβατικά μόρια κατά το ότι τους λείπει ένα ηλεκτρόνιο. Οι ελεύθερες ρίζες έχοντας χάσει ένα ηλεκτρόνιο είναι ασταθή μόρια και προσπαθούν να αποκαταστήσουν το ισοζύγιο της ενέργειάς τους. Οι ελεύθερες ρίζες αρπάζονται από κάποιο άλλο ηλεκτρόνιο από οπουδήποτε. Οι ελεύθερες ρίζες έλκουν ηλεκτρόνια από άτομα των χημικών ενώσεων που δημιουργούν τα όργανα των κυττάρων μας, αποδομώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την ύλη τους και αλλάζοντας τη χημική τους δομή. Η ελεύθερη ρίζα μπορεί να προσεταιριστεί το ηλεκτρόνιο από την κυτταρική μεμβράνη ή από το DNA που περιέχεται στον πυρήνα του κυττάρου. Όταν όμως μια ελεύθερη ρίζα συλλαμβάνει ένα ηλεκτρόνιο από ένα κανονικό μόριο, τότε και το μόριο αυτό γίνεται ελεύθερη ρίζα, που αναζητά και αυτή ένα ηλεκτρόνιο, και ακολουθεί μια αλυσιδωτή καταστροφική διαδικασία. Η αθροιστική βλάβη που δημιουργείται με τα χρόνια προκαλεί τις ασθένειες της γήρανσης.

Οι ελεύθερες ρίζες γίνονται βλαβερές, όταν ο αριθμός τους αυξάνεται πάνω από τα επίπεδα που ο οργανισμός μας μπορεί να εξολοθρεύσει. Ποιες είναι όμως οι αιτίες παραγωγής τόσων ελευθέρων ριζών που το σώμα μας δεν μπορεί να αντιμετωπίσει; Πρώτα απ’ όλα η κακή και ανθυγιεινή διατροφή. Άλλη βασική πηγή ελευθέρων ριζών είναι πολλά από τα φάρμακα που οι γιατροί μας συνταγογραφούν. Ελεύθερες ρίζες επίσης δημιουργούν η υπεριώδης ακτινοβολία, τα παρασιτοκτόνα, τα ζιζανιοκτόνα, ο καπνός των τσιγάρων και τα καυσαέρια των αυτοκινήτων. Ακόμα και η υπερβολική άσκηση προκαλεί υπερπαραγωγή ελευθέρων ριζών.

Πώς λοιπόν μπορούμε να προφυλαχθούμε από τις ελεύθερες ρίζες; Το πρώτο που μπορούμε να κάνουμε είναι να εμποδίσουμε τον σχηματισμό πλεονάζουσας ποσότητας ελευθέρων ριζών. Αυτό που μειώνει την παραγωγή των ελευθέρων ριζών είναι ο περιορισμός των θερμίδων. Όσο λιγότερο τρώμε, τόσο λιγότερα καύσιμα καίμε και ως εκ τούτου δημιουργούνται λιγότερες ελεύθερες ρίζες. Μπορούμε επίσης να αποφεύγουμε όσο είναι δυνατόν τους προαναφερθέντες παράγοντες που προκαλούν υπερπαραγωγή ελευθέρων ριζών. Το δεύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να προλαμβάνουμε τις βλάβες που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες εξουδετερώντάς τες γρήγορα. Αν τις εξουδετερώσουμε γρήγορα, σταματάμε τη διεργασία αλυσιδωτής αντίδρασης όσο το δυνατόν συντομότερα και ελαχιστοποιούμε τη ζημιά που μπορούν να μας κάνουν. Αυτό μπορούμε να το κάνουμε ακολουθώντας μια δίαιτα πλούσια σε αντιοξειδωτικές τροφές και λαμβάνοντας συμπληρώματα διατροφής με αντιοξειδωτικές βιταμίνες, μέταλλα και άλλα ζωτικά θρεπτικά συστατικά, όπως βιταμίνη C, βιταμίνη Ε και άλφα-λιποϊκό οξύ. Τα αντιοξειδωτικά εκκαθαρίζουν μια ελεύθερη ρίζα δωρίζοντάς της το ηλεκτρόνιο που αναζητά.

 

Γλυκοζυλίωση των πρωτεϊνών και γήρανση

Τα αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι βλαβερά για την υγεία. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας της δυσμενούς επίδρασης που έχουν οι αυξήσεις του σακχάρου στα όργανα του σώματος. Όταν έχετε επιπλέον σάκχαρο στο αίμα, τα κολλώδη μόρια γλυκόζης προσκολλώνται στις πρωτεΐνες, και αυτό ονομάζεται γλυκοζυλίωση (γλύκανση). Η γλυκόζη αλλάζει την ίδια τη δομή των πρωτεϊνών και δεν τις αφήνει να κάνουν αυτό που πρέπει. Μεταξύ των πρώτων πρωτεϊνών που επηρεάζονται είναι το κολλαγόνο. Έτσι τα αιμοφόρα αγγεία, οι πνεύμονες και οι αρθρώσεις σκληραίνουν και το δέρμα γίνεται πλαδαρό και χαλαρώνει. Άλλες πρωτεΐνες που επηρεάζονται από τα προϊόντα προχωρημένης γλυκοζυλίωσης (AGE) είναι τα αντιοξειδωτικά ένζυμα που μας προστατεύουν από τις ελεύθερες ρίζες. Επίσης επηρεάζονται και οι πρωτεΐνες που στέλνουν μηνύματα σε όλο το σώμα, ενεργοποιούν και αδρανοποιούν τα γονίδια, επανορθώνουν τις βλάβες και ελέγχουν την αύξηση και την αντιγραφή των κυττάρων. Η γλυκοζυλίωση αποτελεί τον κύριο παράγοντα για την ανάπτυξη πολλών σχετιζόμενων με την ηλικία ασθενειών, όπως η αθηροσκλήρωση, η καρδιακή ανεπάρκεια, η νόσος του Αλτσχάιμερ, οι επιπλοκές του διαβήτη, ο σχηματισμός καταρράκτη και η πρώιμη γήρανση του δέρματος. Αυτά που οδηγούν στη γλυκοζυλίωση των πρωτεϊνών είναι η υπερβολική κατανάλωση επεξεργασμένων υδατανθράκων (λευκό ψωμί, λευκό ρύζι, μακαρόνια), οι χυμοί φρούτων (ακόμα και οι φυσικοί χυμοί) και η ζάχαρη. Μια τέτοια διατροφή επιταχύνει τη γήρανση.

 

Η θεωρία περιορισμού των θερμίδων. Η πιο τεκμηριωμένη επιστημονική δίαιτα αντιγήρανσης

Ο περιορισμός των θερμίδων αποτελεί θεωρία που προτάθηκε από τον γεροντολόγο Roy Walford της Ιατρικής Σχολής του ιδρύματος UCLA. Ο Walford έχει αποδείξει με πειράματα σε ζώα ότι ο περιορισμός των θερμίδων οδηγεί σε μακροζωία και ανοσία. Τον θερμιδικό αυτόν περιορισμό τον ονόμαζε «υποσιτισμό χωρίς κακή διατροφή» (Undernutrition without malnutrition). Αυτό σημαίνει ότι η δίαιτα αυτή είναι χαμηλή σε θερμίδες, περιέχει όμως όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Ο Walford τόνιζε τη σημασία όχι μόνο της δίαιτας αλλά και της λήψης διατροφικών συμπληρωμάτων σε συνδυασμό με τακτική άσκηση.

 

Αύξηση του χρόνου ζωής χωρίς πείνα

Αν ακολουθούμε μια δίαιτα περιορισμού θερμίδων, πιθανόν να ζήσουμε πολύ περισσότερα χρόνια. Ναι, αλλά θα έχουμε ένα διαρκές αίσθημα πείνας. Πολύ λίγοι θα ήθελαν να ζήσουμε περισσότερο πεινώντας. Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε, για να έχουμε τα αντιγηραντικά οφέλη του περιορισμού των θερμίδων; Αυτό που θα μπορούσε να γίνει είναι να ακολουθηθεί μια τροποποιημένη δίαιτα περιορισμού θερμίδων. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα ποντίκια που τους επιτρεπόταν να τρώνε όσο θέλουν αλλά μόνο κάθε δεύτερη μέρα έδειξαν ευεργετήματα παρόμοια με τα ποντίκια που βρίσκονταν σε μια συνεχόμενη δίαιτα περιορισμού των θερμίδων. Τη μια μέρα δηλαδή τα ποντίκια έτρωγαν όσο ήθελαν και την άλλη μέρα νήστευαν. Κατά τη διάρκεια της νηστείας οι άνθρωποι μπορούν να πίνουν νερό και αν θέλουν χυμούς μη αμυλωδών λαχανικών και αφεψήματα βοτάνων. Τα τελευταία χρόνια είναι της μόδας η διαλειμματική νηστεία (intermittent fasting) κατά την οποία οι άνθρωποι μένουν νηστικοί για 16 ώρες και τρώνε σε ένα «παράθυρο» 8 ωρών. Αν και υπάρχουν διάφορες παραλλαγές της διαλειμματικής νηστείας, οι υποστηρικτές της υποστηρίζουν ότι αυτός ο τρόπος ζωής καθυστερεί το γήρας και αποτρέπει τις ασθένειες που σχετίζονται με το γήρας.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Lester P, Understanding the Process of Aging: The Roles of Mitochondria: Free Radicals, and Antioxidants. 1999.

2. Halliwell B, Gutteridge JMC. Free Radicals in Biology and Medicine. 2015.

3. Goldsmith T, Anti-Aging Medicine: How We Can Extend Lifespan and Live Longer and Healthier Lives. 2020.

4. Brill JB. Intermittent Fasting For Dummies. 2020.

5. Mitchell L. Intermittent Fasting For Women Over 50: The Self Cleaning Guide That Accelerates Weight Loss And Detox Your Body By Increasing Your Longevity Through Metabolic Autophagy And Balancing Your Hormones. 2021.

 

 

*Ο Μάριος Δημόπουλος έχει σπουδάσει φυσικοπαθητική (naturopathy). Είναι μέλος της American Naturopathic Medical Association (Αμερικανική Φυσικοπαθητική Ιατρική Ένωση), μέλος του American Council of Applied Clinical Nutrition (Αμερικανικό Συμβούλιο Εφαρμοσμένης Κλινικής Διατροφολογίας), μέλος της American Association of Drugless Practitioners (Αμερικανική Ένωση Επαγγελματιών Μη Φαρμακευτικής Θεραπευτικής), μέλος της American Association of Nutritional Consultants (Αμερικανική Ένωση Διατροφικών Συμβούλων), μέλος της Canadian Association of Natural Nutritional Practitioners (Καναδικού Συνδέσμου Φυσικών Διατροφικών Θεραπευτών), μέλος της Association for Natural Medicine in Europe (Εταιρεία για τη Φυσική Ιατρική στην Ευρώπη), μέλος της Society of Complementary, Alternative and Holistic Practitioners (Εταιρείας Συμπληρωματικών, Εναλλακτικών και Ολιστικών Θεραπευτών) και μέλος του Επαγγελματικού Σωματείου Συμπληρωματικής Ιατρικής και Ανθρωπιστικών Σπουδών (Ε.Σ.Σ.Ι.Α.Σ.). Κατέχει πτυχίο Doctor of Naturopathy (Δόκτωρ Φυσικοπαθητικής) και συνεχίζει τις σπουδές για Master και PhD in Integrative Medicine (μεταπτυχιακό και διδακτορικό στην Ενιαία-Ολιστική Ιατρική). Είναι Πιστοποιημένος Διατροφικός Σύμβουλος (Certified Nutritional Consultant) στις ΗΠΑ από την American Association of Nutritional Consultants (Αμερικανική Ένωση Διατροφικών Συμβούλων). Είναι συγγραφέας 35 βιβλίων για θέματα υγείας και διατροφής.