Ανδρική Γονιμότητα: ΠΡΟΣΟΧΗ ΑΠΕΙΛΕΙΤΑΙ!

Άγονα χρόνια βιώνουν οι άντρες. Η είσοδός τους στην τρίτη χιλιετία τους βρίσκει υπεύθυνους για την έλλειψη γονιμότητας στα ζευγάρια σε ποσοστό σχεδόν ίσο με τις γυναίκες: 45% για εκείνους, 55% για εκείνες.

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μείωση των σπερματοζωαρίων στους υγιείς άντρες, κάτι που μπορεί βέβαια να μην συνεπάγεται με στειρότητα, όμως αναμφίβολα μαρτυρά μία κατρακύλα προς τα επίπεδα επιφυλακής.

Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι στις αρχές του περασμένου αιώνα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρούσε φυσιολογικό σπερμοδιάγραμμα αυτό που είχε 100 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά χιλιοστόγραμμο, ενώ σήμερα θεωρείται ικανοποιητικό ακόμα και αυτό που περιέχει μόλις 20 εκατομμύρια. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Οι ειδικοί απαριθμούν τους 9 βασικότερους λόγους.

1. Μη-επαρκής πρόληψη

Οι άντρες δεν συνηθίζουν όπως οι γυναίκες να επισκέπτονται συστηματικά το γιατρό τους για τον έλεγχο των γεννητικών οργάνων και του αναπαραγωγικού συστήματος. Γι’ αυτό και τις περισσότερες φορές η αντρική στειρότητα διαγνώσκεται μόνο αφότου έχει προηγηθεί ένας εξονυχιστικός γυναικολογικός έλεγχος.

Όπως εξηγούν οι ειδικοί, οι άντρες έχουν την τάση να επισκέπτονται τον ανδρολόγο μόνο όταν αντιμετωπίζουν μία συγκεκριμένη διαταραχή. Παρόλ’ αυτά, ένας περιοδικός έλεγχος αποτελεί τον καλύτερο τρόπο πρόληψης, αφού εγγυάται την έγκαιρη διάγνωση μιας διαταραχής που μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα γονιμότητας.

Μία τέτοια διαταραχή είναι, για παράδειγμα, η κιρσοκήλη (η παρουσία κιρσών στον σπερματικό πόρο), που αποτελεί και την κυριότερη αιτία στειρότητας. Είναι σημαντικό λοιπόν κάθε άντρας να επισκέπτεται τον ανδρολόγο ανά τακτά χρονικά διαστήματα στη ζωή του. Η πρώτη επίσκεψη συστήνεται σε ηλικία 14-16 ετών.

Αν δεν εντοπιστούν διαταραχές, τότε η επόμενη επίσκεψη θα πρέπει να γίνει γύρω στην ηλικία των 20 ετών και στη συνέχεια κάθε πέντε χρόνια μέχρι τον γάμο. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η αντρική στειρότητα θεραπεύεται, αν και όχι πάντα εύκολα. Κι αυτό γιατί με το πέρασμα των χρόνων, έχουν αυξηθεί οι παράγοντες που θέτουν σε κίνδυνο την σπερματογένεση.

2. Νέες συνήθειες

Οι κοινωνικές συνήθειες αλλάζουν συνεχώς κατά τέτοιο τρόπο που επηρεάζουν αρνητικά τη γονιμότητα. Οι όλο και πιο μακροχρόνιες σπουδές, η επαγγελματική αστάθεια, το καθημερινό άγχος και οι αυξημένες υποχρεώσεις αποτελούν παράγοντα πίεσης που κάνουν ολοένα και πιο δύσκολη ακόμα και τη σκέψη απόκτησης ενός παιδιού και άρα και τον εντοπισμό πιθανών «σιωπηλών» προβλημάτων σύλληψης. Το γεγονός ότι τα ζευγάρια αργούν στη σημερινή εποχή να παντρευτούν, έχει ως αποτέλεσμα να διαπιστώνουν σε προχωρημένη ηλικία τις διαταραχές της γονιμότητας, όταν μάλιστα κάποιες φορές είναι πολύ αργά για να αντιμετωπιστούν.

 3. Εντυπωσιακοί μύες με κάθε κόστος

Η γυμναστική μπορεί να φτάσει να κάνει κακό, αν πίσω από την επιθυμία για σωματική άσκηση κρύβεται ένας υπερβάλλοντας ναρκισσισμός. Σε πολλές περιπτώσεις, άντρες που επιδιώκουν εντυπωσιακούς μυς και υπερβολική γράμμωση, δεν διστάζουν να καταφύγουν στη χρήση αναβολικών ουσιών και σε κρέμες τεστοστερόνης, η κατάχρηση των οποίων έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο σε επίπεδο όρχεων, όσο και σε επίπεδο υποθαλάμου και υπόφυσης, με καταστροφικές συνέπειες για τη γονιμότητα.

4. Επαγγελματικό στρες

Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας της ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Λα Σαπιέντσα της Ρώμης, ακόμα και το επαγγελματικό στρες επηρεάζει τα επίπεδα γονιμότητας. Πιο συγκεκριμένα, η συγκεκριμένη έρευνα έδειξε ότι το 17,5% των ελεύθερων επαγγελματιών υποφέρει από υπογονιμότητα, ενώ ακολουθούν οι έμποροι (9,2%) και όσοι εργάζονται στον τομέα των μεταφορών (11,3%). Πιο γόνιμοι αντιθέτως αποδείχτηκαν οι αγρότες (αφού μόλις το 2,4% αντιμετωπίζει προβλήματα στειρότητας).

5. Όλο και πιο επικίνδυνες εργασίες

Πάντα υπήρχαν κίνδυνοι σε σχέση με την εργασία, όμως τώρα πια είναι αυξημένοι. Η έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες και ακτινοβολίες αποτελεί σημαντική αιτία ανδρικής στειρότητας, γι’ αυτό και ιδιαίτερο κίνδυνο στειρότητας αντιμετωπίζουν οι συγκολλητές και οι γιατροί. Όπως εξηγούν οι ειδικοί, όσο πιο εκτεθειμένος είναι ένας άντρας στις ακτινοβολίες, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να επηρεαστούν τα επίπεδα γονιμότητάς του. Από την άλλη μεριά, το γεγονός ότι οι όρχεις βρίσκονται στο εξωτερικό του σώματος, καθιστά τα σπερματοζωάρια ιδιαίτερα ευαίσθητα στη θερμότητα: μόνο όταν βρίσκονται σε θερμοκρασία μικρότερη κατά 2-2,5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με αυτή του σώματος, ωριμάζουν σωστά.

 6. Τα δηλητήρια του περιβάλλοντος

Τα φυτοφάρμακα, τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια, οι διοξίνες, τα βαριά μέταλλα και τα οιστρογόνα βρίσκονται παντού, προκαλώντας την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου κάνοντας λόγο για έναν τοξικό βομβαρδισμό, ο οποίος έχει συνέπειες τόσο πάνω στο ορμονικό σύστημα του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-όρχεων, όσο και πάνω στα εμβρυϊκά κύτταρα.

Στην τελευταία περίπτωση, η μόλυνση δρα πάνω στη σπερματογένεση, τη σειρά των διεργασιών που οδηγούν στο σχηματισμό των σπερματοζωαρίων. Έχει ήδη αποδειχτεί επιστημονικά ότι τα πολύ μολυσμένα περιβάλλοντα επηρεάζουν την αναπαραγωγή των ζώων. Είναι λογικό και επόμενο λοιπόν να επηρεάζεται και η αναπαραγωγή των ανθρώπων.

 7. Υπερκατανάλωση αλκοόλ, τσιγάρο και ναρκωτικά

Και οι κακές συνήθειες όπως το κάπνισμα, τα ναρκωτικά και το αλκοόλ, πέρα από το ότι είναι βλαβερές αυτές καθαυτές, πολλές φορές έχουν σημαντικές επιπτώσεις και πάνω στη γονιμότητα. Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, αποδείχτηκε ότι αν ένας άντρας κόψει το κάπνισμα, βελτιώνεται κατά 20% η ποιότητα του σπερματικού υγρού του.

8. Παραπανίσια κιλά

Στις ανεπτυγμένες χώρες όπου αυξάνεται συνεχώς ο δείκτης παχυσαρκίας, με όλους τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται, επιπτώσεις υπάρχουν και για τα επίπεδα γονιμότητας. Οι ειδικοί εξηγούν ότι στους παχύσαρκους άντρες, η τεστοστερόνη που παράγεται, είναι μικρότερης αποτελεσματικότητας, επειδή κατανέμεται σε μεγαλύτερη από τη φυσιολογική μάζα σώματος. Δεδομένου ότι οι όρχεις παράγουν το 95% της τεστοστερόνης που ρέει στον οργανισμό (περίπου 6-7 χιλιοστόγραμμα την ημέρα), η ποσότητα αυτή μπορεί να αποδειχτεί ανεπαρκής για όποιον είναι ιδιαίτερα υπέρβαρος.

9. Φάρμακα με επιπτώσεις

Οι απειλές για τη γονιμότητα κρύβονται πίσω από απρόσμενους παράγοντες. Τα τελευταία χρόνια, έχουν αποδειχτεί ζημιογόνα στον τομέα αυτό πολλά φάρμακα για την υπέρταση και την κατάθλιψη. Παρόλ’ αυτά, δεν υπάρχει λόγος πανικού. Όσοι κάνουν χρήση τέτοιων φαρμάκων, δεν απειλούνται με στειρότητα.

Μπορεί απλά να εμφανίσουν σημάδια μειωμένης γονιμότητας. Πιο συγκεκριμένα, τα αντικαταθλιπτικά διαταράσσουν την ανάπτυξη των σπερματοζωαρίων, ακριβώς όπως και οι α-αναστολείς, που δρουν σε επίπεδο προστάτη. Προβλήματα τέτοιου τύπου μπορεί να προκαλέσουν και τα απλά αντιβιοτικά. Τα αντιϋπερτασικά αντιθέτως μπορεί να επιφέρουν στυτικές δυσλειτουργίες, αλλά όχι στειρότητα.

10. Γενετική προδιάθεση

Ένα μικρό ποσοστό αντρών που γεννιέται με κρυψορχία (το μη-κατέβασμα ενός ή και των δύο όρχεων στο όσχεο), κινδυνεύει να υποφέρει από μεταλλάξεις, συμπεριλαμβανομένου του συνδρόμου Klinefelter, την πιο κοινή γενετική αιτία ανδρικής στειρότητας. Αυτό έδειξε έρευνα που διεξήχθη από τον Καθηγητή Κάρλο Φορέστα και τον Δόκτορα Αλμπέρτο Φέρλιν από το Πανεπιστήμιο της Πάδοβα, σε συνεργασία με τον Καθηγητή Μπιάτζο Τσουκαρέλο από το Πανεπιστήμιο της Μεσσίνα.

Η παρουσία αλλοιώσεων είναι μεγαλύτερη στους άντρες που υποφέρουν από αμφοτερόπλευρη κρυψορχία (δηλαδή και των δύο όρχεων): 13 στους 600. Οι ενήλικες με σύνδρομο Klinefelter παρουσιάζουν έλλειψη τεστοστερόνης που οδηγεί σε στειρότητα, η οποία συνδυάζεται συχνά με οστεοπόρωση, αναιμία, παχυσαρκία και αλλοιώσεις του μεταβολισμού, όπως για παράδειγμα διαβήτη.

ΠΙΟ ΓΟΝΙΜΟΙ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ;

Κάτι ήξερε ο Ποπάυ: το σπανάκι αποδεικνύεται ότι κάνει καλό στους άντρες. Όχι όμως τόσο σε επίπεδο μυϊκής δύναμης, όσο σε επίπεδο ποιότητας του σπέρματος. Η πρώτη απόδειξη για την ύπαρξη σχέσης ανάμεσα στη διατροφή και τη γενετική ποιότητα του σπέρματος, ήρθε από πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας.

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι όσοι λαμβάνουν μεγάλες δόσεις φολικού οξέως (βιταμίνη Β9), από το οποίο είναι πλούσια τα φυλλώδη λαχανικά σκουροπράσινου χρώματος, όπως για παράδειγμα το σπανάκι, παρουσιάζουν μειωμένα ποσοστά (κατά 20-30%) ανισορροπίας στο χρωμόσωμα του σπέρματος.

Οι ειδικοί βέβαια επισημαίνουν ότι υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω έρευνες στον συγκεκριμένο τομέα, όμως σε κάθε περίπτωση η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε φολικό οξύ, όπως πράσινα λαχανικά, όσπρια, εσπεριδοειδή και δημητριακά ολικής αλέσεως, συμβάλλει σε μία ισορροπημένη διατροφή.

Το κείμενο επιμελήθηκε από την Αφροδίτη Ραυτοπούλου, 
Ιατρικός Συντάκτης του περιοδικού Υγεία & Ευεξία.