Μονοφοσφορική αδενοσίνη: τι είναι και ποια η σχέση της με τη διατροφή

Γράφει ο Πάρης Παπαχρήστος, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, M.Sc. 
Ιδρυτής του diaitologos.com, Συγγραφέας

Η μονοφωσφορική αδενοσίνη (adenosine monophosphate-AMP) είναι ένα νουκλεοτίδιο που είναι παρόν σε όλα τα έμβια όντα. Με άλλα λόγια είναι ένα δομικό στοιχείο των νουκλεϊκών οξέων, όπως το DNA και το RNA. Το AMP παίζει θεμελιώδη ρόλο στον ενεργειακό μεταβολισμό των κυττάρων και σε διάφορες οδούς σηματοδότησης στον οργανισμό. Στο άρθρο αυτό, θα σου αναφέρω πληροφορίες για το AMP, ποια είναι η σχέση του με τις διατροφικές μας επιλογές και ποιος είναι ο πιθανός αντίκτυπός του στην υγεία των κυττάρων και στη διαδικασία της γήρανσης.

AMP: Ποιες είναι οι δράσεις του στον οργανισμό

Το AMP εμπλέκεται σε βασικές κυτταρικές διεργασίες.

• Το AMP εμπλέκεται στη διαδικασία μετατροπής της Τριφωσφορικής Αδενοσίνης (ATP), γνωστής ως το ενεργειακό νόμισμα του οργανισμού. Καθώς τα κύτταρα ξοδεύουν ενέργεια, το ATP μπορεί να διασπαστεί σε Διφωσφορική Αδενοσίνη (ADP) και AMP.
• Συμμετέχει στην ενεργοποίηση πρωτεϊνικής κινάσης AMP (AMPK): H AMPK παίζει κεντρικό ρόλο στη ρύθμιση των μεταβολικών οδών, επηρεάζοντας διαδικασίες όπως η πρόσληψη γλυκόζης, η οξείδωση λιπαρών οξέων και η πρωτεϊνoσύνθεση. Η AMPK ξεκινά μια σειρά γεγονότων για την αποκατάσταση της ενεργειακής ισορροπίας, όπως η προώθηση της πρόσληψης γλυκόζης, η ενίσχυση της οξείδωσης των λιπαρών οξέων και η αναστολή διαδικασιών που καταναλώνουν ενέργεια. Η ενεργοποίηση της AMPK έχει, επίσης, συνδεθεί με την πρόκληση αυτοφαγίας, μια κυτταρική διαδικασία που είναι υπεύθυνη για την απομάκρυνση κατεστραμμένων ή δυσλειτουργικών συστατικών των κυττάρων. Μέσω της αυτοφαγίας, το AMP συμβάλλει στην κυτταρική επισκευή και συντήρηση, βοηθώντας στην εξάλειψη των ελαττωματικών δομών και στη διασφάλιση της συνολικής κυτταρικής υγείας.
• Η AMPK φαίνεται να έχει αντιφλεγμονώδη δράση, καθώς μπορεί να ρυθμίσει τις φλεγμονώδεις οδούς και να μειώσει την παραγωγή προφλεγμονωδών μορίων, συμβάλλοντας στην πρόληψη χρόνιων φλεγμονωδών καταστάσεων.
• Πέρα από το ρόλο του στη ρύθμιση της ενέργειας, το AMP δρα ως μόριο σηματοδότησης, μεταδίδοντας πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση της κυτταρικής ενέργειας. Αυτή η επικοινωνία είναι ζωτικής σημασίας για τον συντονισμό των αντιδράσεων στις περιβαλλοντικές αλλαγές, τη διαθεσιμότητα θρεπτικών ουσιών και τις μεταβολικές απαιτήσεις.
• Τελευταία μελετάται και ο ρόλος του AMP στη διαδικασία της γήρανσης, επηρεάζοντας θετικά την ευεξία, μέσω της ρύθμισης του μεταβολισμού και των μηχανισμών κυτταρικής επιδιόρθωσης, καθώς και στη ρύθμιση του σωματικού βάρους, μέσω της ενεργοποίησης της AMPK.

To AMP μπορεί να μετατραπεί από τον οργανισμό σε ουρικό οξύ και η περίσσειά του αποβάλλεται μέσω των νεφρών.

Διατροφικές πηγές

Τα τρόφιμα που καταναλώνουμε μέσω της διατροφής μας έχουν άμεση επίδραση στις κυτταρικές διεργασίες, συμπεριλαμβανομένων των επιπέδων AMP. Ορισμένα διατροφικά συστατικά, όπως οι υδατάνθρακες, οι πρωτεΐνες και τα λίπη, μπορούν να ρυθμίσουν τις συγκεντρώσεις AMP.

Άπαχες πηγές πρωτεΐνης: Το κρέας, το κοτόπουλο, το ψάρι, τα αυγά κ.ά. είναι καλές πηγές πρωτεΐνης υψηλής ποιότητας. Η πρωτεΐνη είναι απαραίτητη για τη σύνθεση νουκλεοτιδίων, συμπεριλαμβανομένου του AMP.

Λιπαρά Ψάρια: Τα λιπαρά ψάρια όπως οι σαρδέλες, ο σολομός και το σκουμπρί είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα, τα οποία μπορεί να υποστηρίξουν την κυτταρική υγεία και να συμβάλλουν σε μονοπάτια που σχετίζονται με το AMP.

Όσπρια: Είναι εξαιρετικές πηγές φυτικής πρωτεΐνης. Παρέχουν επίσης διάφορα θρεπτικά συστατικά, συμπεριλαμβανομένων βιταμινών του συμπλέγματος Β και μετάλλων, που παίζουν ρόλο στον ενεργειακό μεταβολισμό.

Δημητριακά Ολικής αλέσεως: Τα προϊόντα δημητριακών ολικής αλέσεως όπως η βρώμη, το καστανό ρύζι και το ψωμί ολικής αλέσεως περιέχουν σύνθετους υδατάνθρακες που διασπώνται σε γλυκόζη, παρέχοντας μια σταθερή πηγή ενέργειας για τις κυτταρικές διεργασίες.

Ξηροί καρποί και σπόροι: Τα αμύγδαλα, τα καρύδια, οι σπόροι chia και οι λιναρόσποροι είναι πλούσια σε καλά λιπαρά, φυτικές ίνες και απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Αυτά τα τρόφιμα μπορούν να συμβάλουν σε μια ισορροπημένη δίαιτα που υποστηρίζει τη συνολική κυτταρική υγεία.

Γαλακτοκομικά προϊόντα: Τα γαλακτοκομικά τρόφιμα όπως το γάλα, το γιαούρτι και το τυρί είναι καλές πηγές πρωτεϊνών και μετάλλων. Παρέχουν επίσης βιταμίνες του συμπλέγματος Β, συμπεριλαμβανομένης της ριβοφλαβίνης και της νιασίνης, οι οποίες εμπλέκονται στον ενεργειακό μεταβολισμό.

Λαχανικά και φρούτα: Τα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως το μπρόκολο και το σπανάκι περιέχουν μια ποικιλία βιταμινών και μετάλλων, συμπεριλαμβανομένου του φυλλικού οξέος, το οποίο είναι σημαντικό για τη σύνθεση νουκλεοτιδίων. Τα φρούτα είναι, επίσης πλούσια σε αντιοξειδωτικά συστατικά που συμβάλουν στην υγεία των κυττάρων.

Μπαχαρικά: Ορισμένα μπαχαρικά, όπως ο κουρκουμάς φαίνεται να έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, υποστηρίζοντας την κυτταρική υγεία.

Παράλληλα το AMP κυκλοφορεί στο εμπόριο σε μορφή διατροφικών συμπληρωμάτων.

Συμπερασματικά

Η μονοφωσφορική αδενοσίνη αναδύεται ως ένα πολύτιμο μόριο με πολύπλευρες δράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε βασικά θρεπτικά συστατικά, συμπεριλαμβανομένων βιταμινών, μετάλλων και αντιοξειδωτικών φαίνεται να είναι ζωτικής σημασίας για την υποστήριξη των οδών που σχετίζονται με το AMP και μπορούν να ανοίξουν το δρόμο για βελτιωμένη κυτταρική υγεία και ευεξία. Η συνεχιζόμενη έρευνα αναμένεται να αποσαφηνίσει τους πιθανούς μηχανισμούς.